De beroemde schaakspeler Elias Stein (Forbach (Noordoost Frankrijk) 5 februari 1748 – Den Haag 12 september 1812) introduceerde het schaakspel in Nederland.
Elias Stein (1748-1812) –
lithografie, vervaardiger waarschijnlijk A.M. Abrahams, collectie Haags Gemeentearchief
Schaakleraar aan het stadhouderlijk hof
De uit een Joodse familie afkomstige Elias Stein is in 1748 geboren in Noordoost Frankrijk in het stadje Forbach bij Straatsburg. Aan het einde van de achttiende eeuw was hij de beroemdste schaakspeler van Europa. Stadhouder Willem V haalde hem naar Den Haag om schaaklessen te geven aan zijn beide zonen, de latere koning Willem I en prins Frederik (1774-1799).
Friedrich Wilhelm von Mauvillon die in 1827 een boek publiceerde over het schaakspel, schrijft in de inleiding van dit werk over Stein: ‘Hij heeft nooit zijnen meester gevonden en is als onoverwonnen schaakspeler van deze wereld gescheiden’. Niet alleen de prinsen aan het stadhouderlijk hof, maar ook vele anderen, waaronder talrijke buitenlandse gezanten in Den Haag, wilden bij Elias Stein schaaklessen volgen. Volgens Von Mauvillon telde je omstreeks 1800 als schaker pas mee wanneer je bij Stein schaaklessen had gevolgd.
Op 12 september 1812 overleed Elias Stein in Den Haag. Hij is begraven op de Joodse begraafplaats aan de Scheveningseweg.
Elias Stein en het schaakspel
Stein koppelde de schaakstrategie aan de strategie van de oorlog en behandelde beide onderwerpen als een spel. De bij schaakspelers bekende ‘Hollandse opening’ (de eerste zet van de damepion d2-d4 te beantwoorden met de zet f7-f5) is bedacht door Elias Stein.
Over het schaakspel publiceerde Stein in 1789 in Den Haag het boek Nouvel essai sur le jeu des échecs, avec des reflexions militaires relatives a ce jeu. De Nederlandse vertaling van zijn boek beleefde in de negentiende eeuw diverse herdrukken.
Straatnaam
In Den Haag is in 1997 de Elias Steinstraat naar de beroemde schaakspeler vernoemd.
—————————-
Verder lezen
Elias Stein, Nouvel essai sur le jeu des échecs, avec des reflexions militaires relatives a ce jeu (Den Haag 1789)
Friedrich Wilhelm von Mauvillon, Handleiding tot het leeren van het schaakspel, naar het Hoogduitsch, Volume 1 (Rotterdam 1828); in de inleiding van dit boek een beknopte biografie over Elias Stein
D.S. van Zuiden, De Hoogduitsche Joden in ’s-Gravenhage van af hunnen komst tot op heden (Den Haag 1913) p. 66