Synagoge aan de Prinsessegracht 1729. Collectie Haags Gemeentearchief
Aan de Prinsessegracht/JanEvertstraat 7a staat al bijna 300 jaar een monumentale synagoge. Deze synagoge is sinds 1976 het gebedshuis van de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag.
1726 Portugese synagoge aan de Prinsessegracht
In Den Haag lieten in 1726 de leden van de Sefardisch- of Portugees-Joodse gemeente Honendal (Steun der Armen) een fraaie synagoge aan de Prinsessegracht/Jan Evertstraat 7a bouwen naar het voorbeeld van de Amsterdamse synagoge. De synagoge was na de grote Portugese synagoge in Amsterdam, de belangrijkste van Nederland. De Franse architect Felix du Sart was de ontwerper van het gebouw, met uitzondering van de voorgevel. Voor het ontwerp daarvan werd de beroemde architect Daniel Marot (1661-1752) in de arm genomen. In Den Haag ontwierp Marot onder meer de Statenzaal en de Trêveszaal op het Binnenhof en enkele uitbreidingen van het Huis ten Bosch. Zowel de synagoge, als het monumentale hek aan de Jan Evertstraat zijn uitgevoerd in de Lodewijk XIV-stijl. De synagoge is een rijksmonument. Du Sart vertrok in 1728 naar Kopenhagen om na de grote brand zijn brood te verdienen met de herbouw van de stad. Hij overleed daar in 1735.
9 augustus 1726 Inwijding van de synagoge
Op de gevel boven de ingang aan de Jan Evertstraat is het jaartal 5486 te lezen, volgens de westerse jaartelling is dit 1726. Onder het jaartal op de gevel staat in het Hebreeuws ‘Hoe lieflijk zijn uw Woningen’. Op 9 augustus 1726 is de synagoge met een grote plechtigheid ingewijd. De oorspronkelijke achttiende-eeuwse liturgische inrichting van de synagoge is bewaard gebleven.
Einde van de Portugese Gemeente in Den Haag
LJG 1976 herinwijding van de synagoge Prinsessegracht. Collectie Haags Gemeentearchief
De synagoge aan de Prinsessegracht zou tot in de Tweede Wereldoorlog in gebruik blijven bij de Portugese Joden in Den Haag. Het gebouw heeft de bezettingstijd redelijk ongeschonden doorstaan. De tora-rollen en rituele voorwerpen zijn in de oorlog in Amsterdam verborgen en later in bruikleen gegeven aan het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Het archief van de Portugese Gemeente is in 1941 bij het Haags Gemeentearchief in veiligheid gebracht.
Toen de oorlog begon was de Portugese gemeente in Den Haag niet groot. Na de bevrijding was de gemeente te klein om nog zelfstandig te kunnen functioneren. De synagoge aan de Prinsessegracht kwam leeg te staan, maar kreeg nieuwe bewoners.
Synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente
De Liberaal Joodse Gemeente Beth Jehoeda (LJG), die in 1930 in Den Haag is opgericht, was al lange tijd op zoek naar een goede gebedsruimte. De LJG heeft sinds 1968 de oude Portugese synagoge aan de Prinsessegracht in gebruik en verkreeg het gebouw in 1976 in eigendom. Op vrijdagavond 3 september 1976 werd de synagoge heringewijd door de gemeenteleden van de Liberaal Joodse Gemeente.
Synagoges van de Liberaal-Joodse Gemeente
* lokaal in de Hoge Nieuwstraat, 1931-1942
* lokaal in het gebouw aan de Plaats 22, 1942
* lokaal in de Ruijterstraat, 1958-1960
* lokaal bij Pulchri aan het Lange Voorhout, 1960-1963
* synagoge aan de Stadhouderslaan 12, 1963-1976
* Synagoge Beth Jehoeda, Prinsessegracht 24-26, sinds 1976
—————————-
Verder lezen
Website van de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag
Madeline Wolff (ed.), 275 jaar Haagse snoge. Nieuw elan in een eeuwenoud gebouw (Den Haag 2002)
