Over gebouwen, monumenten en andere tastbare resten van het oude Joods Den Haag
Simon Philip Goudsmit opende samen met Abraham Salomon Polak in 1870 een kleine fourniturenwinkel onder de naam Polak en Goudsmit aan de Amsterdamse Nieuwendijk 132. Als Goudsmit in 1889 sterft, neemt zijn voortvarende neef Arthur Isaac (1866-1932) het roer over. In 1892 kreeg de winkel de naam ‘Magazijn de Bijenkorf’.
Tobias Asser (1838 – 1913) was een vooraanstaand jurist (volkenrecht) uit een belangrijke Joodse familie. Hij won in 1911 de Nobelprijs voor de Vrede en stond honderd jaar geleden mede aan de basis van de bouw van het Vredespaleis in Den Haag. Asser is begraven op begraafplaats Oud Eik en Duinen in Den Haag.
Achter de statige gele gevel van het monumentale herenhuis aan de Prinsegracht 65 was tot aan het begin van de vorige eeuw het ‘Israëlitisch Ziekenhuis’ gevestigd. Dit Joods ziekenhuis heeft slechts iets langer dan dertig jaar bestaan en moest vanwege geldproblemen in 1904 de deuren sluiten.
Achter een bakstenen muur ligt bij de Timorstraat en de Scheveningseweg de oude Joodse begraafplaats. Op de stenen naast het hek staan de (Hebreeuwse) initialen van de Asjkenazische en de Sefardische gemeente.
Aan de Theo Mann- Bouwmeesterlaan 75 in het Benoordenhout staat sinds 2011 het nieuwe Mr L.E. Visserhuis. Hier wonen Joodse ouderen van verschillende gezindten samen.
Het echtpaar Cohen-Wittgenstein opende in 1895 in Den Haag Maison de Bonneterie. Het huidige chique modewarenhuis aan de Gravenstraat dateert uit 1913.
Midden in de Schilderswijk in Den Haag werd in de 19e eeuw een hofje gebouwd voor arme Joden uit Den Haag. Het hofje had vanaf het begin een gemengde bevolking.
In 2013 deed Den Haag voor de eerste keer mee in het project ‘Open Joodse Huizen’, een initiatief van het Joods Historisch Museum te Amsterdam. Een enthousiaste projectgroep ging in Den Haag aan de slag. Een terugblik.
Midden in de Schilderswijk in het buurtje Van Ostadestraat, Hannemanstraat en Jacob Catsstraat bevindt zich een bijzonder wijkje. De huizen in dit buurtje zijn aan het einde van de negentiende eeuw gebouwd
De synagoge van de Nederlands Israëlietische Gemeente (NIG) staat sinds 1986 in de Cornelis Houtmanstraat 11 in het Bezuidenhout.
Aan de Prinsessegracht/JanEvertstraat 7a staat al bijna 300 jaar een monumentale synagoge. Deze synagoge is sinds 1976 het gebedshuis van de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag.
In Scheveningen woonde tussen de twee wereldoorlogen een grote gemeenschap van Joden uit Oost-Europa. Velen van hen waren door de Russische pogroms en voor de dreiging en de gevaren van de Eerste Wereldoorlog naar Nederland gevlucht. Zij hadden sedert 1922 synagogen en er waren veel winkels met Joodse eigenaren. In de jaren 1930 kwamen daar Duitse en Oostenrijkse vluchtelingen voor Nazi-Duitsland bij. Maar al snel na de bezetting moesten Joden het kustgebied verlaten.
Op de Europese dag van de Joodse cultuur verzorgt de Stichting Joods Erfgoed Den Haag op zondag 29 september de Dag van de Joodse Cultuur in Den Haag met lezingen, een documentaire, en een speciale tentoonstelling over de Joodse Cultuur in Den Haag.
Op initiatief van leerlingen en oud-leerlingen is in 1948 in de MULO-school aan de Laan 5 in Den Haag, de plaquette ‘Rachel weent om haar kinderen’ aangebracht ter herdening van de ruim 100 Joodse (oud)leerlingen die in de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord. De originele plaquette is nu in het Museon, een kopie op het Rabbijn Maarsenplein.
In de Pletterijstraat 66 staat het gebouw van het voormalige Joods Weeshuis ‘Ezer Jatom’ (Hulp voor Weezen). Een Joods weeshuis was in de 19e eeuw een nieuwigheid voor Den Haag: voordien zorgden familieleden
Achter Plein 20, niet zichtbaar vanaf de straat, staat nog steeds de voormalige huissynagoge van de Joodse bankiersfamilie Edersheim. Het voormalige kantoor/woonhuis, nu De Haasche Kluis, is in 1900 in Art Nouveau-stijl ontworpen door architect Lodewijk Simons.
Er komt wellicht toch een plaquette op Fischerstraat 133-35, waar tijdens WO2 het Joodsch Lyceum was. Vijf jaar geleden wilde de directeur van de Paul Krugerschool eerst uitzoeken óf de plaquette wel op zijn school moest komen.
