Categorie: Geschiedenis

Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er 17.000 Joden in Den Haag. Van de oude ‘Joodse wijk’ is weinig meer terug te vinden, maar de geschiedenis van de bewoners blijft boeien.

Rolf Nihom (Winterswijk 15-12-1924 – Den Haag 3-4-2015)

Op vrijdag 3 april 2015 is de Joodse wiskundige Rolf Nihom op 90-jarige leeftijd overleden. De oud-wiskundeleraar aan het Nederlands Lyceum en het VCL (Vrijzinnig Lyceum) in Den Haag speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van het boek ‘Slotakkoord der kinderjaren. Herinneringen aan het Joodsch Lyceum Fisherstraat’ en de oprichting van het gedenkteken in de Fischerstraat.

Joodse krant uit Den Haag (1931-1940) nu digitaal in te zien

De bekendste Joodse krant in Den Haag was Ha’amoed – de Vuurzuil. Tussen 1931 en 1940 werd dit blad bij vele Joodse huishoudens in Den Haag bezorgd. Een belangrijk informatiebron voor de geschiedenis van vooroorlogs Joods Den Haag is het blad Ha’amoed – de Vuurzuil, dat in de jaren dertig van de vorige eeuw iedere twee weken verscheen.

Nicolette Bruining (1886-1963) redde Joodse leerlingen

Nicolette Adriana (Nicolette) Bruining (1886-1963) was theologe, docent aan de kweekschool van het Haagsch Genootschap en het 2de Stedelijk Gymnasium, en medeoprichtster en voorzitster van de VPRO. In de Tweede Wereldoorlog gaf zij thuis les aan Joodse studenten en hielp Joodse leerlingen bij hun onderduik.

Wereldreiziger rabbijn Chaïm Joseph David Azulai bezocht Den Haag in 1778

Van 26 mei tot 1 juli 1778 was de geleerde Joodse wereldreiziger Chaïm Joseph David Azulai (Chida) (1724-1806) uit Palestina in Den Haag. Deze beroemde rabbijn hield een reiskroniek bij, waarin hij ook over zijn belevenissen in Den Haag schreef. Hij huwde in 1742 Sarah. Na het overlijden in 1773 van zijn eerste echtgenote hertrouwde hij in 1778 met Rachel, met wie hij tot aan zijn dood gehuwd zou blijven.

Voetbal voor Joodse vluchtelingen

Op 29 november 1938 vond in Den Haag op het terrein van VUC aan de Schenkkade een speciale voetbalwedstrijd plaats om de duizenden Joodse vluchtelingen in ons land te steunen.

Elias Stein ( 1748-1812), schaakspeler

De uit een Joodse familie afkomstige Elias Stein is in 1748 geboren in Noordoost Frankrijk in het stadje Forbach bij Straatsburg. Aan het einde van de achttiende eeuw was hij de beroemdste schaakspeler van Europa. Stadhouder Willem V haalde hem naar Den Haag om schaaklessen te geven aan zijn beide zonen, de latere koning Willem I en prins Frederik (1774-1799).

Yad Vashem-ceremonie in het stadhuis van Den Haag

Op dinsdag 11 november vond in het atrium het Haagse stadhuis aan het Spui een grote Yad Vashem-ceremonie plaats. Chaim Divon, ambassadeur van Israël in Nederland reikte, in aanwezigheid van burgemeester Van Aartsen, de Yad Vashem-onderscheidingen uit.

Yad Vashem-onderscheiding voor Haagse verzetsman William Egger (1900-1989)

Wim Egger kreeg op 18 september 2014 tijdens een bijeenkomst in de ambassade van Israël uit handen van ambassadeur Haim Divon de Yad Vashem-onderscheiding voor zijn overleden vader William Arnold Egger (1900-1989). De Yad Vashem-onderscheiding is de hoogste Israëlische onderscheiding voor niet-Joden die tijdens de tweede wereldoorlog met gevaar voor eigen leven Joden hebben geholpen te overleven.

Drie Joodse verzetshelden

In het Haagse verzet waren ook een aantal Joodse mannen en vrouwen actief. Drie van hen waren Eleazar Blei Weissmann, Paul Cohen de Boer en Guus Sanders. Zij hebben hun verzetsactiviteiten met de dood moeten bekopen.

Samuel Pallache, een Joodse Marokkaan als ambassadeur in Den Haag

Samuel Pallache of Palache (Marokko ca. 1550- Den Haag 1616) werd geboren in het Marokkaanse Fez, in een Joodse familie die oorspronkelijk uit Spanje afkomstig was. Tot aan zijn dood was hij ambassadeur van de Marokkaanse sultan Muley Zaydan. Hij was één van de eerste Joden die in Den Haag woonde.

Onderzoek naar Joodse families in Den Haag

Veel mensen doen onderzoek naar hun voorouders. Voor veel Joden is genealogie belangrijk. Met behulp van familieonderzoek kunnen onbekende familieleden of voorouders worden opgespoord. Bij het Haags Gemeentearchief zijn er veel mogelijkheden tot het doen van Joods familieonderzoek.

Digitalisering van Joodse historische bronnen

Wereldwijd is de Nationale Bibliotheek van Israël in Jeruzalem een project gestart om de oudste Joodse historische bronnen (geschreven en gedrukte boeken) te digitaliseren. De bedoeling is de gescande boeken op het internet te plaatsen zodat de werken overal in de wereld kunnen worden gelezen en bestudeerd.

Joden in veertiende- en vijftiende-eeuws Den Haag

De eerste maal dat in een historische bron melding wordt gemaakt over een Joodse inwoner in Den Haag is omstreeks 1343, het was koopman Symon Jude en leverde goederen voor een ridderfeest aan het Haagse grafelijk hof.

Het protest van een gewone Joodse jongen uit de Schilderswijk

De Hagenees Levie Barbier werd op 15 oktober 1921 in de Schilderswijk geboren en woonde tot zijn gedwongen vertrek in 1941 naar Duitsland op de Rembrandtstraat 23, de Haagse arbeiderswijk die beter bekend staat als de Schilderswijk. Hij had voor de Tweede Wereldoorlog een opleiding tot bakker gevolgd maar kon in de economische crisis van de jaren dertig allen maar een baan vinden bij de Gemeente Den Haag als sjouwer. Barbier had geluk dat zijn joodse achtergrond niet bekend was bij de Gemeente maar kon niet ontkomen aan het lot van vele Hagenaars, de Arbeitsinzet. In Duitsland protesteerde hij veel en dit werd uiteindelijk zijn ondergang.

Yad Vashem-onderscheiding voor Hagenaar Joseph Willem Kolkman (1896-1944)

Hagenaar Joseph Willem Kolkman krijgt op 17 februari 2014 in het Ministerie van Buitenlandse Zaken postuum de Yad Vashem-onderscheiding uitgereikt. Kolkman redde het leven van vele Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog. Als waarnemend vice-consul in Frankrijk wist hij hen met de juiste documenten de grens naar Spanje over te krijgen. Zeventig jaar na zijn dood krijgt hij alsnog de Yad Vashem-onderscheiding en de hoogste Israëlische titel ‘Righteous among Nations’.

Jacob Kann en de stichting van Tel Aviv

In het archief van de Haagse notaris Louis Eikendal bevindt zich de akte van 3 mei 1905, waarmee de Haagse bankier Jacob Kann (1872-1944) de basis heeft gelegd voor de stichting van de stad Tel Aviv.

Koosjer Hotel Kiek in Den Haag

Joodse handelsreizigers, migranten, toeristen, pensiongasten of andere passanten wilden tijdens hun reizen verblijven in hotels, waar men zeker was dat het logement onder rabbinaal toezicht stond en het voedsel koosjer was. Wanneer je de vooroorlogse advertenties in het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) bekijkt, zie je dat er een heel netwerk van Joodse hotels in Nederland, België en Duitsland bestond. Hotel Kiek op de hoek van de Bierkade was één van de koosjere hotels in Den Haag.

‘Een Joods Museum zal er uiteindelijk komen’

Na de succesvolle presentatie in de Schutterzaal van het Haags Historisch Museum van de Stichting Joods Erfgoed Den Haag, bleek er zeker lokaal maar ook landelijk grote aandacht voor de stichting en haar doelstellingen. Onder andere De Telegraaf, het Reformatorisch Dagblad, het Algemeen Dagblad, Haagse Dingen en De Oud Hagenaar schreven over de nieuwe stichting en haar doelstelling. Eén punt kwam veel ter sprake in de mediale uitingen, de roep om een Haags Joods Museum.