Bar mitswa van M. Nihom, in de synagoge Wagenstraat, Den Haag, circa 1965 –
gepubliceerd in 1986 in: Kehillo Kedousjo Den Haag van Dick Houwaart
Tentoonstelling in het Atrium – stadhuis Den Haag – 300 jaar pinkas
Stichting Chaj en het Haags Gemeentearchief presenteren in de verlichte panelen in het Atrium van het stadhuis van Den Haag van 18 april tot 5 juni 2023 de tentoonstelling 300 jaar pinkas. Een tentoonstelling over de Pinkas, de belangrijke bron over de geschiedenis van de Joodse gemeente in Den Haag. Met een brug naar heden, naar de dagelijkse activiteiten in en rond de synagoge.
sjabbatpaaltje naast de brugleuning op de hoek van de Waldeck Pyrmontkade en het Sweelinckplein in 1908 –
collectie Haags Gemeentearchief
Pinkas – de waardevolle bron over de geschiedenis van Joods Den Haag
Wat is een pinkas? Pinkas is het Hebreeuwse woord voor register. Een pinkas is een waardevolle bron over de geschiedenis van een Joodse gemeente met veel gegevens over de dagelijkse activiteiten in en rond de synagoge. Deze tentoonstelling gaat in op het pinkas van de Hoogduitse Joodse gemeente in Den Haag.
17de eeuw – De eerste Joden in Den Haag
De eerste Joden kwamen in de 17de eeuw naar Den Haag. Dit waren Sefardische Joden, voornamelijk uit Spanje en Portugal. Vanaf het midden van de 17de eeuw volgden er Asjkenazische Joden uit Duitsland en Polen. In 1674 vestigde de eerste Hoogduitse Jood, een sjocheet (ritueel slachter), zich in de stad. In 1723 openden de Asjkenazische Joden in Den Haag hun synagoge aan de Brouwersloot achter de Voldersgracht en de Gedempte Gracht (toen Lange Gracht geheten). Het gebouw was onzichtbaar, want alleen de Hervormde kerken mochten te zien zijn vanaf de straat. Met de inwijding van de nieuwe synagoge werd ook een nieuw pinkas geopend. Deze waardevolle bron voor de geschiedenis van Joods Den Haag is dit jaar 300 jaar oud.
Nog steeds een Joodse gemeenschap in Den Haag
Tijdens de Nazi-bezetting in 1940-45 zijn de meeste Haagse Joden gedeporteerd en vermoord. Slechts enkelen van hen hebben kunnen onderduiken of het verblijf in de concentratiekampen weten te doorstaan. Toch is er vandaag nog steeds een Joodse gemeenschap in Den Haag.
Brug tussen het verleden en het heden
In de tentoonstelling komen jonge mensen aan het woord die vertellen over voor hen belangrijke Joodse gebruiken en rituelen. Zo lezen we meer over de betekenis van de eroev, koosjer eten en de sjoel, maar ook over C’Teen The Hague en Gan Tzemach Hasadeh, het Joodse kinderdagverblijf. Op ieder paneel staat daarbij een fragment uit het rijke pinkasverleden waarin hetzelfde onderwerp aangesneden wordt. Zo slaat deze tentoonstelling een brug tussen het verleden en het heden.
Pinkas – veilig bewaard bij het Haags Gemeentearchief
Het pinkas van de Hoogduitse Joodse gemeenschap wordt bewaard in het archief van de Nederlands Israëlitische Gemeente in Den Haag (NIG). Dit archief bevindt zich in de depots van het Haags Gemeentearchief.
Tentoonstelling – locatie en tijdstip
locatie: Atrium van het stadhuis in Den Haag, Spui 70 Den Haag
tijdstip: 18 april tot 5 juni 2023 – te bezoeken tijdens de openingstijden van het stadhuis