Het begin
De Liberaal-Joodse Gemeente Beth Jehoeda Den Haag is de oudste liberaal-Joodse gemeente van ons land. In 1930 maakt de Haagse ondernemer Levi Levisson in Londen kennis met het progressief Jodendom. De eerste liberale dienst wordt op 19 december 1930 (Chanoeka) in Den Haag gehouden met rabbijn Meir L. Lasker. Meteen wordt het Genootschap voor de Joodsche Reformbeweging opgericht. De diensten vinden plaats in de Van Dijckzaal in de Hoge Nieuwstraat.
In de oorlogsjaren tot 21 september 1942 waren de bijeenkomsten van het Genootschap voor de Joodsche Reformbeweging in een zaal boven de pianohandel aan de Plaats 22 –
foto Dienst Stedelijke Ontwikkeling gemeente Den Haag
Oorlog
De Van Dijckzaal lag in de tuin van het huis dat toen ook al de privéwoning was van de Duitse ambassadeur in Nederland. Direct na de Duitse inval op 10 mei 1940 mag de gemeente hiervan niet langer gebruik maken. Omdat geen andere vaste locatie wordt gevonden, vinden diensten plaats op diverse plekken in Den Haag. Als vanaf de vroege zomer van 1942 de deportaties beginnen, wordt het te gevaarlijk om als groep bijeen te komen. De laatste dienst vindt plaats op de middag van Jom Kippoer 1942 (21 september 1942) in een zaaltje twee hoog boven de pianohandel op de Plaats nummer 22. Veruit de meeste leden van de gemeente worden in de oorlog vermoord.
Opnieuw opgericht
Na de oorlog waren er maar heel weinig overlevenden. Pas in de jaren vijftig vindt een kleine groep de kracht om de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag nieuw leven in te blazen. R.A. (Bob) Levisson, zoon van de initiatiefnemer van de introductie van het liberaal-Joodse gedachtegoed, speelt hierbij een belangrijke rol. De Liberaal Joodse Gemeente wordt na de zomer van 1958 opnieuw opgericht; voorzitter is Theodoor Metz. De eerste naoorlogse dienst is met Chanoeka op 13 december 1958 in café-restaurant Boschlust aan de Bezuidenhoutseweg.
Daarna worden weer regelmatig diensten gehouden, onder andere in een lokaal van de Theosofische Vereniging in de De Ruijterstraat (1959-1960) en in een bovenzaal van Pulchri Studio aan het Lange Voorhout (1960-1963). De gemeente heeft nog geen rabbijn en de diensten worden geleid door chazan (voorzanger) Chaim Storosum. Hij is bijna dertig jaar, tot zijn pensionering in 1988, de chazan van onze gemeente. De gemeente groeit tot zo’n zestig leden.
Eigen huis
Synagoge aan de Prinsessegracht, voorplein Jan Evertstraat – foto Ido Menco
Na drie jaar, in 1962, kan de gemeente een eigen pand kopen aan de Stadhouderslaan 12. De benedenverdieping van het huis wordt verbouwd tot een kleine synagoge, de bovenverdieping wordt gebruikt voor lessen, feestelijke bijeenkomsten en andere activiteiten. Voor de feestdagen moet jarenlang worden uitgeweken naar andere panden en langzamerhand groeit de gemeente uit zijn huisvesting.
Dan wordt de leegstaande Portugese synagoge aan de Prinsessegracht 24/Jan Evertstraat 7 te koop aangeboden. De Liberaal Joodse Gemeente ziet om financiële redenen (nog) geen kans het pand te kopen maar mag het gebouw telkens huren voor de Hoge Feestdagen voor het symbolische bedrag van één gulden per keer. De leden moeten het gebouw wel iedere keer weer schoonmaken.
Een eigen rabbijn, een eigen synagoge
De eerste dienst in de voormalige Portugese Synagoge vindt plaats op 15 september 1968. Dan installeert de Amsterdamse liberale rabbijn dr. Jacob Soetendorp zijn zoon Awraham Soetendorp als (eerste) rabbijn van de Liberaal-Joodse Gemeente Den Haag. Vanaf 3 september 1976 is de voormalige Portugese synagoge in permanent gebruik als gebedshuis voor de Liberaal Joodse Gemeente. Sinds 12 juni 2012 is Marianne van Praag rabbijn van de Liberaal-Joodse Gemeente Beth Jehoeda Den Haag.
Dienst op 3 september 1976 bij de ingebruikneming door Liberaal- Joodse Gemeente Den Haag van de voormalige Portugese synagoge, in aanwezigheid van koningin Juliana. Rechts burgemeester en mevrouw Schols. Tussen de koningin en mevr. Schols zit mr. R.A. Levisson (1913-2001), voorman van het naoorlogse liberale jodendom in Nederland, die in 1958 de Liberaal-Joodse Gemeente Den Haag heroprichtte –
foto Robert Scheers, collectie Haags Gemeentearchief
Een levende gemeente
De Liberaal Joodse Gemeente is inmiddels gegroeid naar een progressieve Joodse gemeente met meer dan driehonderd leden, een Joodse gemeente die midden in het leven staat en een zeer gevarieerde samenstelling kent. Veel leden van wie hun (Joodse) wortels van oudsher in Den Haag of omgeving liggen, leden die voor werk of studie naar Den Haag zijn gekomen, leden die kortere of langere tijd geleden hun huis hebben gevonden in Den Haag, jongeren zowel als ouderen. De Liberaal Joods Gemeente Den Haag heeft altijd al, door de grote aanwezigheid van expats in de Hofstad, veel leden van wie hun wortels liggen in de Verenigde Staten, Israël, Rusland en andere landen.
Synagoge van de LJG Den Haag met de oudste torarol –
foto Henri Heijmans
De oudste Torarol
De Liberaal Joodse Gemeente Den Haag heeft zeven Sifrei Tora (Torarollen) in gebruik, waaronder, voor zover bekend, de oudste ter wereld in gebruik zijnde Sefer Tora. Deze dateert uit het begin van de veertiende eeuw.
De informatie op deze web is met toestemming overgenomen van de website van de Liberaal-Joodse Gemeente Den Haag
Verder lezen:
Dick Houwaart, Kehillo Kedousjo Den Haag. Een halve eeuw geschiedenis van joods Den Haag (Den Haag 1986)
Madeline Wolff (red.), 275 jaar Haagse snoge. Nieuw elan in eeuwenoud gebouw (Den Haag 2002)
Marianne L. van Praag, Between renewal and tradition. Liberal Jewish liturgy in The Netherlands (Amsterdam 2008)
