Initiatief gemeenteraad Den Haag – Waardeer Joods erfgoed, weer antisemitisme

FacebooktwitterredditpinterestlinkedinmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedinmail

Rabbijn Maarsenplein, Joods monument

Op 25 maart 2021 heeft de gemeenteraad van Den Haag met veertig stemmen voor en drie tegenstemmen het initiatiefvoorstel van raadsleden Pieter Grinwis, (ChristenUnie/SGP Den Haag) en Judith Oudshoorn-van Ginderen (Haagse VVD) aangenomen om tot herwaardering van het Joods erfgoed en een aanpak van Jodenhaat in Den Haag te komen.
Zij spraken met vertegenwoordigers uit de Joodse gemeenschap en met de Stichting Joods Erfgoed Den Haag. Mede met behulp van deze input hebben de raadsleden het initiatief- voorstel geschreven.

Maquette van de voormalige Joodse buurt in het stadhuis van Den Haag

Initiatiefvoorstel
Het initiatiefvoorstel is tweeledig. Gelet op het rijke Joodse verleden doen de raadsleden enerzijds voorstellen voor een herwaardering van het Joods erfgoed. Anderzijds komen we met voorstellen voor een stevige aanpak van Jodenhaat. Deze twee gaan hand in hand. Als Haagse burgers – jong en oud – meer kennis hebben van de Joodse geschiedenis en cultuur, is er grote kans op meer begrip, respect en waardering. Tegelijkertijd is een effectievere aanpak van antisemitisme nodig. De gemeente is het volgens de initiatiefnemers aan onze stad en stand verplicht Joodse Hagenaars in onze stad te beschermen en een veilige leefomgeving te bieden.

Synagoge aan de Prinsessegracht, voorplein Jan Evertstraat – foto Ido Menco

Veiligheidsmaatregelen
De gemeente Den Haag heeft de afgelopen jaren geld uitgetrokken om veiligheidsmaatregelen voor Joodse instellingen te bekostigen. Sinds 2014, na de aanslag in Brussel, worden de Haagse synagogen beveiligd door de Marechaussee wanneer er een gebedsdienst of evenement plaatsvindt. Niet alleen de joodse gemeentes, maar ook het CIDI en het Joodse woonzorgcentrum (Mr. Visserhuis) hebben geld gekregen voor veiligheidsmaatregelen. Hierbij valt te denken aan camera’s, veiligheidsdeuren, kogelwerend glas etc. De liberaal Joodse Gemeente regelt daarnaast haar eigen particuliere beveiliging wanneer er een privéevenement plaatsvindt, zoals een bar mitswa, of een trouwerij.

Voorstellen
Het initiatiefvoorstel bevat 17 voorstellen.
• A Zeven voorstellen zijn gericht op het herwaarderen van het Joods erfgoed en de Joodse cultuur in Den Haag. Uit meerdere gesprekken bleek dat er grote onwetendheid heerst over de geschiedenis van Joods Den Haag, over het jodendom in het algemeen en dat hetgeen men weet vooral betrekking heeft op de Tweede Wereldoorlog. Hierdoor ontstaat het beeld van Joden als pure slachtoffers, en zoals universitair docent Bart Wallet zei tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer: ‘Wie Joden louter tot slachtoffer maakt, geeft antisemieten ruim baan.’ Vandaar dat dit initiatief verder gaat dan alleen het bestrijden van antisemitisme.
• B-E Tien voorstellen die kunnen en moeten bijdragen aan een effectievere aanpak van Jodenhaat in de stad van vrede en recht. Dit doen ze door meer aandacht te schenken aan de inbreng en geschiedenis van Joden in Den Haag:
o B binnen het onderwijs.
o C bij de inburgering
o D door maatregelen te treffen binnen de sport
o E meer kennis, betere registratiemogelijkheden en ruimte voor daadkrachtig optreden bij de politie

Grote Synagoge in de Wagenstraat in 1844 – litho Batiaan de Poorter, collectie Haags Gemeentearchief

A (Her)waardering van de Joodse cultuur en geschiedenis in onze stad

Ondanks het feit dat de Joodse gemeenschap slechts een klein deel uitmaakt van onze Haagse samenleving, is het van groot belang dat deze gemeenschap door iedereen in onze stad wordt herkend en erkend. Hierdoor kan de kennis van Haagse burgers over onze Joodse medebewoners worden vergroot en kunnen vooroordelen worden weggenomen.

• 1 Breng bestaande activiteiten, zoals de ‘Open Joodse Huizendag’, de ‘Joodse stadswandeling’ en de ‘Joodse Geschiedenis Rondvaart’, beter onder de aandacht van alle inwoners van Den Haag.
• 2 Zet in op verbetering en behoud van Joods erfgoed.
• 3 Faciliteer, in samenspraak met Stichting tot instandhouding van de Joodse begraafplaats, het contact met de gemeentelijke, provinciale en ministeriële tak van monumentenzorg om het voortbestaan en het onderhoud van de Joods Haagse begraafplaats te bestendigen.
• 4 Stel één keer per jaar het Atrium beschikbaar voor een tentoonstelling over het Joodse leven in Den Haag.
• 5 Bevorder en faciliteer in samenspraak met de Joodse gemeenschap, het Haags Historisch Museum en andere relevante partners een Joods bezoekerscentrum. Het zou prachtig zijn als de rijke Joodse historie die Den Haag kent bij meer Hagenaars bekend wordt. Een Joods bezoekerscentrum is een plek waar de eeuwenlange historie van deze gemeenschap in Den Haag zichtbaar gemaakt kan worden. In samenspraak met de Joodse gemeenschap, het Haags Historisch Museum, andere musea zoals het Museon en stichtingen als Joods Erfgoed Den Haag, onderzoekt de gemeente of een Joods bezoekerscentrum kan worden opgericht.
• 6 Zorg dat het stadsbestuur op het hoogste niveau is vertegenwoordigd bij herdenkingsplechtigheden en de viering van joodse hoogtijdagen. Er worden in Den Haag verschillende herdenkingen georganiseerd in het kader van de Sjoa, zoals de Jom Hasjoa-herdenking, maar ook feestelijke activiteiten als het ontsteken van de Chanoeka. Met aanwezigheid van het stadsbestuur op het hoogste niveau laten we zien dat we de gitzwarte bladzijde niet vergeten én dat Joden een wezenlijk onderdeel uitmaken van onze Haagse samenleving.
• 7 Voorkom verwatering van herdenkingsgelegenheden in het kader van de Tweede Wereldoorlog. Met de viering van 75 jaar vrijheid zal in 2020 extra stil worden gestaan bij de donkerste jaren in onze geschiedenis. Ieder jaar op 4 mei nemen we 2 minuten stilte in acht om slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Slechts deze 2 minuten per jaar herdenken we de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog. En het lijkt ons niet te veel gevraagd om deze 2 minuten hiervoor blijvend te reserveren. Een heel volk en andere groepen, zoals de Roma en Sinti, werden grotendeels uitgeroeid vanwege hun afkomst. Een oorlog waarin racisme in zijn ultieme vorm aan het licht kwam. Een oorlog waar we nog steeds van kunnen en moeten leren. De unieke betekenis van deze oorlog mag niet verwateren. De communicatie-uitingen rondom de 4 mei-herdenking richten zich daarom alleen op de gruwelijkheden uit de Tweede Wereldoorlog.

Nazi-sympatisanten hebben verschillende malen de Grote Synagoge in de Wagenstraat beklad. In de nacht van 20 op 21 april 1941 hebben ze daar brand gesticht –
foto Haags Gemeentearcheif

 

Bekladding van de voormalige synagoge in de Nieuwe Molstraat in 1941 –
foto Haags Gemeentearchief

 

 

 

 

 

 

 

 

 

B-E Effectievere aanpak van Jodenhaat in de stad van vrede en recht

B Onderwijs
De Joodse geschiedenis en specifiek de gruwelijkheden die de Joden hebben moeten ondergaan, mogen nooit vergeten worden.
• 8 Nodig alle scholen uit voor een bezoek aan een Haagse synagoge of voor de Joodse stadswandeling en promoot Haagse initiatieven. Geschiedenis leer je niet alleen uit boeken, maar ook door het te ervaren. In het vorige coalitieakkoord stond de ambitie om excursies naar bijvoorbeeld Westerbork en Auschwitz te organiseren, maar deze ervaring kan ook plaatsvinden in bijvoorbeeld een Haagse synagoge en/of via de Joodse stadswandeling. Door historische verhalen te horen op de plek waar ze gebeurd zijn, wellicht door Joodse Hagenaars zelf, kan de geschiedenis voor jongeren gaan leven en zullen besproken gebeurtenissen hen meer en beter bijblijven.
• 9 Vergroot de bekendheid van de mogelijkheid om Joodse- en oorlogsmonumenten te adopteren. Alle scholen uit het primair- en voortgezet onderwijs kunnen een Haags oorlogsmonument adopteren. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei biedt momenteel al een educatief project aan voor groep 7 en 8 en aan de onderbouw van middelbare scholen. Voor de jonge Hagenaars van nu, maar ook voor de daaropvolgende generaties is het belangrijk dat de oorlogsslachtoffers herdacht worden. Er zijn nu enkele scholen die een monument adopteren of betrokken zijn bij een herdenkingsplechtigheid. Dit programma heeft echter nog weinig bekendheid. De gemeente spant zich in om de bekendheid te vergroten en informeert alle scholen over de mogelijkheden.
• 10 Breng samen met schoolbesturen en leerkrachten in beeld in hoeverre Haagse leerkrachten moeite hebben om de Holocaust in de klas ter sprake te brengen. Ontwikkel samen met leerkrachten een handelingsperspectief met behulp van bijvoorbeeld gastsprekers.

C Inburgering
• 11 Besteed bij de Haagse inburgering en naturalisatie in ruime mate aandacht aan de democratische kernwaarden en aan de bijdrage en de geschiedenis van Joden in Den Haag. belangrijk is dat nieuwkomers, wanneer ze worden voorbereid op de participatieverklaring, waarmee zij de democratische rechtsstaat omarmen, en tijdens de inburgering duidelijk gemaakt krijgen dat in dit land, in onze stad, grote waarde wordt gehecht aan de vrijheid en veiligheid van minderheden, van henzelf en zo ook aan die van de Joodse minderheid. In overleg met inburgeringsorganisaties worden lessen gefaciliteerd en gewezen op mogelijkheden voor het inzetten van gastsprekers, het bezoeken van een synagoge of het meedoen aan een Joodse stadswandeling.

D Antisemitisme in de sport
• 12 Treed in overleg met de Haagse sport(voetbal)clubs, om te kijken of het roepen van antisemitische leuzen harder aangepakt kan worden. Motiveer aangiftes, club- en of speelverboden.

E Politiebeleid
• 13 Moedig de politie aan om de kennis over het jodendom en over antisemitisme binnen het politiekorps te vergroten; werk daarbij samen met het Joods politienetwerk.
• 14 De lokale driehoek, de burgemeester voorop, dient de politie te steunen en ruimte te
• geven om op te treden tegen Jodenhaat bij demonstraties.
• 15 Lobby richting het Rijk voor een toegankelijke registratie van antisemitische incidenten.
• 16 Schakel bij een melding van antisemitisme ook altijd de lokale anti-discriminatievoorziening in.
• 17 Stel een stedelijk coördinator antisemitisme aan.

De raad van de gemeente Den Haag besloot op 25 maart 2021 vast te stellen
I dat er in Den Haag, de stad van Vrede en Recht, geen ruimte is voor Jodenhaat en de gemeente er daarom alles aan doet dit te voorkomen;
II. in te stemmen met de 17 actiepunten genoemd in het initiatiefvoorstel van Pieter Grinwis en Judith Oudshoorn-van Ginderen.