Modehuis Gerzon

FacebooktwitterredditpinterestlinkedinmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Modehuis-Gerzon in 1930 collectie Haags Gemeentearchief

Modehuis-Gerzon in 1930
collectie Haags Gemeentearchief

Op 29 september 2013 vond in het kader van de European Day of Jewish Culture de Dag van de Joodse Cultuur in Den Haag plaats. De speciaal voor deze dag uitgebracht brochure ‘Joods Erfgoed Den Haag’ voerde wandelaars onder andere langs het winkelpand van het voormalige Modehuis Gerzon in de Venestraat. Veel Hagenaars herinneren zich dit modehuis vooral als ‘de winkel waar vader zijn kostuums kocht’. Verder was het eigenlijk alleen de winkel voor mensen met een goedgevulde beurs.

Zonen van een Groningse slager

Eduard (1862-1935) en Lion Gerzon (1867-1929) waren zonen van een Joodse slager in Groningen. Zij gingen in de leer bij een stoffenfirma in Keulen, waarvoor zij in Nederland verkoopreizen ondernamen. Zo kwam Eduard Gerzon in 1880 voor het eerst in Amsterdam terecht. Op 4 september 1889 begonnen de broers hun eerste eigen zaak in dameskleding op de Nieuwendijk. In de firma functioneerde Eduard als de intellectuele en zakelijke leider en Lion als de bekwame inkoper. Vanaf 1912 ging de firma Gerzon ook zelf kleding vervaardigen, waardoor de tussenhandel verdween en de prijs van de producten lager kon zijn.

Architect Lodewijk Simons

De Joodse architect Lodewijk Simons kreeg in 1903 van de firma Gerzon de opdracht een geschikt pand te zoeken voor de vestiging van een filiaal in Den Haag. Hij vond in de Venestraat 36-38 een geschikt gebouw voor de modezaak. Na een ingrijpende verbouwing vond in mei 1906 de opening plaats. Al een maand later werd ook Venestraat 44 aan het Haagse filiaal toegevoegd. In de loop der jaren kwamen alle panden vanaf de hoek van de Kettingstraat tot en met Venestraat 48 en de tien achterliggende percelen in de Gortstraat in het bezit van Gerzon.

Trappenhuis van het voormalige Modehuis-Gerzon in 2013

Trappenhuis van het voormalige Modehuis-Gerzon in 2013

Al deze kleine winkeltjes waren behoorlijk inefficiënt voor het modehuis. Daarom besloot de directie van Gerzon in 1924 tot een ingrijpende verbouwing. Huisarchitect Lodewijk Simons en zijn architectenbureau Simons & Van Braningen werd in de arm genomen. Simons had inmiddels ook de Gerzon-filialen in Arnhem (1908) en Leiden (1909) gebouwd, en vele kleine en grote verbouwingen van de winkel(s) in de Venestraat begeleid. Het architectenbureau Simons & Van Braningen maakte het ontwerp voor de nieuwe modewinkel in het Haagse centrum. Vooral de smeedijzeren Art Déco-versieringen boven de etalages en de bronzen uitstalkasten in de Venestraat zijn opvallend en goed bewaard gebleven. Nog steeds is duidelijk de naam ‘Gerzon’ herkenbaar boven de entree op Venestraat 32.

1927: een vernieuwde chique modezaak in de Venestraat

Op 14 maart 1927 openden de deuren van de vernieuwde chique modezaak in de Venestraat in Den Haag. Het interieur van het complex moet volgens de beschrijvingen in de kranten zeer spectaculair zijn geweest. Thans is van het oorspronkelijke interieur het fraaie trappenhuis met de spectaculaire glas-in-loodramen nog intact.

Doosje met paplepel voor klanten van Gerzon, ca. 1960 –
particuliere collectie Gilbert Evers

Brief van Modehuis Gerzon behorend bij het geschenk aan een baby van klanten, ca. 1960 –
particuliere collectie Gilbert Evers

Opvallend in het nieuwe modehuis is het gebruik van veel marmer en luxe tropisch hout. Aan de achterzijde in de Gortstraat is de fraaie bakstenen achtergevel met de duidelijk zichtbare glas-in-loodramen bewaard gebleven. In het pand op de hoek Venestraat/Kettingstraat kwam een herenmodezaak. In de pui zijn als versiering de oorspronkelijke bloemornamenten nog steeds zichtbaar.

Tropenkleding

Gerzon was een winkel voor de betere middenklasse. Dit werd benadrukt door de luxe inrichting van de winkels en de brede en hoge entrees. In Den Haag richtte Gerzon zich ook op de grote groep verlofgangers en repatrianten uit Nederlands-Indië en verkocht bijvoorbeeld tropenkleding. Het Haagse filiaal had een speciale afdeling ‘Indische uitrusting’ met tropenkleding. Er verscheen zelfs een speciale Gerzon-Tropencatalogus.

Joods en niet-Joods personeel

Voor de oorlog was het merendeel van het personeel niet-Joods. Alleen de directie en de verkoopafdeling bestond voornamelijk uit Joden. Ondanks het grote aantal niet-Joodse medewerkers waren voor de Tweede Wereldoorlog de winkels van Gerzon op Rosj Hasjana en Jom Kippoer gesloten.

Tweede Wereldoorlog

Aan de bloei van het modehuis kwam na het uitbreken van de oorlog snel een einde. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog vormden Arthur Marx, Jules Eduard Gerzon en George Hecht de directie van Gerzon. Ze hadden alle drie een Joodse achtergrond. De Duitse bezetter ontsloeg de directie en confisqueerde in 1941 de winkelketen en het modehuis werd leeggeplunderd.
Een groot aantal van de Joodse medewerkers van Gerzon is gedeporteerd, meer dan 300 werknemers zijn in de vernietigingskampen omgekomen. Ook Sophia Gerzon-Marx, de echtgenote van Gerzon-oprichter Eduard, en Arthur Julius (Jules), kleinzoon van Sophia en Eduard Gerzon hebben de oorlog niet overleefd.

1946: heropening van Gerzon in Den Haag

Voormalig Modehuis Gerzon Venestraat 36-48 in 2013

Voormalig Modehuis Gerzon
Venestraat 36-48 in 2013

In 1946 heropende Gerzon het Haagse filiaal. De modezaken kwamen opnieuw onder leiding van nakomelingen van de oprichters, maar de bloeitijd was voorbij. Eind jaren zestig werd het bedrijf overgenomen en snel daarna was deze winkelketen failliet. De firma eindigde de activiteiten in 1973.

De modezaak in de Venestraat is thans verbouwd tot drie afzonderlijke winkels. Het gebouw staat thans op de Gemeentelijke Monumentenlijst.

—————————-
verder lezen

M. Kopuit, Het huis Gerzon 75 jaar’, in: Nieuw Israëlietisch Weekblad (9-10-1964) p. 6

C. Glaudemans, Joodse Erfgoedroute Den Haag (Den Haag 2013)

Corien Glaudemans, ‘ Modehuis Gerzon in de Venestraat’, in: Den Haag Centraal (25 september 2013)