Nicolette Bruining (1886-1963) redde Joodse leerlingen

FacebooktwitterredditpinterestlinkedinmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Nicolette Bruining in 1935 - Haags Gemeentearchief, archief Stichting Het Genootschap

Nicolette Bruining in 1935 –
Haags Gemeentearchief, archief Stichting Het Genootschap

Nicolette Adriana (Nicolette) Bruining (1886-1963) was theologe, docent aan de kweekschool van het Haagsch Genootschap en het 2de Stedelijk Gymnasium, en medeoprichtster en voorzitster van de VPRO. In de Tweede Wereldoorlog gaf zij thuis les aan Joodse studenten en hielp Joodse leerlingen bij hun onderduik.

Jeugd en opleiding

Nicolette Bruining werd op 27 augustus 1886 geboren in het dorp Stompetoren (Noord-Holland) als enig kind in het gezin van de gereformeerde predikant en hoogleraar theologie Albert Bruining en Alida Helena Elisabeth Huijgens.
In Amsterdam bezocht zij het Stedelijk Gymnasium (het latere Barlaeus) en studeerde daarna aan de Universiteit van Amsterdam aan de theologische faculteit waar ook haar vader les gaf.

Lerares Hebreeuws

Na haar kandidaatsexamen ging zij in 1912 godsdienstles geven op de kweekschool van het Haagsch Genootschap aan de Anthony Duyckstraat. Op het 2de Stedelijk Gymnasium (het latere Maerlant Lyceum) gaf zij Hebreeuwse les. Zij rondde nadien haar studie af en promoveerde in 1916 bij haar vader.
Na het emiritaat van haar vader, vestigde Nicolette Bruining zich met haar ouders aan de Kanaalweg 20.

2de Stedelijk Gymnasium (later Maerlant L:yceum) aan de Johannes Bildersstraat 11, omstreeks 1930. Op deze school gaf Nicolette Bruining Hebreeuwse les – Foto collectie Haags Gemeentearchief

2de Stedelijk Gymnasium (later Maerlant Lyceum) aan de Johannes Bildersstraat 11, omstreeks 1930. Op deze school gaf Nicolette Bruining Hebreeuwse les –
Foto collectie Haags Gemeentearchief

Oprichting van de VPRO

Nicolette Bruining was actief in de vrijzinnige Nederlandse Protestanten Bond.
Tijdens haar werk op de kweekschool was Nicolette al in aanraking gekomen met het fenomeen radio. In 1923 werkte ze met theologiestudent E.D. Spelberg mee aan een experimentele uitzending. Binnen de Centrale Commissie voor het Vrijzinnig Protestantisme (CCVP) richtten Bruining en Spelberg in 1924 een commissie voor radiozaken op. De Vrijzinnig Protestanten streefden een nationale omroep na waarin alle godsdiensten een evenredig aandeel in zendtijd zouden krijgen. De regeringscommissie ‘voor den nationalen draadlozen omroep’ bepaalde echter anders: alleen organisaties met rechtspersoonlijkheid konden zendtijd krijgen. Hierop werd op 29 mei 1926 de Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep opgericht. Bruining en Spelberg vormden het eerste bestuur van de vereniging. Nicolette Bruining was de eerste voorzitter van de VPRO.

In en na de oorlog

Tijdens de Duitse bezetting moest de VPRO de uitzendingen staken.
Toen haar Joodse leerlingen niet langer het gymnasium mochten bezoeken, zorgde Nicolette Bruining bij haar thuis voor de voortzetting van de Hebreeuwse lessen. Ook hielp Bruining bij de onderduik van de Joodse leerling Elisabeth Waisvisz en haar jongere zusje Anita. Beide meisjes overleefden de oorlog.
Na de oorlog keerde de VPRO terug. Bruining bleef tot 1956 voorzitter van de omroep. Lange tijd had zij een wekelijks radioprogramma. Ook daarna bleef zij nog actief voor de omroep die het vrijzinnige geluid liet horen. Steeds bleef zij haar inzet combineren met haar werk aan de kweekschool waar zij tot 1950 aan verbonden was. Nicolette Bruining overleed in Den Haag op 12 april 1963.

Yad Vashem-onderscheiding

Voor haar hulp aan haar Joodse leerlingen werd Nicolette Bruining op 7 maart 1990 postuum geëerd met de Yad Vashem-onderscheiding, de hoogste Israëlische onderscheiding voor niet-Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog met gevaar voor eigen leven Joodse medeburgers hebben geholpen te overleven.

Door: Maarten Schenk

—————————-

Verder lezen

Maarten Schenk, ‘Terugblik. Mejuffrouw Bruining’, in: Den Haag Centraal (22 januari 2015)

Biografie van Nicolette Adriana Bruining in het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland

Informatie over de uitreiking van de Yad Vashem-onderscheiding aan Nicolette Bruining bij Yad Vashem