De sluiting op 2 april 1993 van de winkel in kosjere levensmiddel van Mouwes gaf aan velen het gevoel dat hiermee het laatste stukje van de oude Joodse ‘Buurt’ van Den Haag was verdwenen. Het winkeltje op de hoek van de Gedempte Gracht en de Bezemstraat was een begrip voor Joodse en niet-Joodse Hagenaars.
Overal in Europa wordt dit jaar herdacht dat honderd jaar geleden de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Nederland bleef in deze oorlog gespaard van het vele oorlogsgeweld, omdat de Duitse troepen ons land niet binnentrokken. Dit betekende niet dat ons land verstoken zou blijven van oorlogsleed.
Otto Neurath (1882-1945) was een Weense wetenschapper, die zich zijn gehele leven heeft ingezet voor een betere wereld. Zijn opvatting was dat iedereen, en vooral ook niet-opgeleide mensen, de maatschappij moesten kunnen begrijpen. Om informatie duidelijker te maken ontwikkelde Neurath de zogeheten Isotype, een methode die met behulp van eenvoudige afbeeldingen grote getallen in statistieken verduidelijkt of moeilijke begrippen begrijpelijk maakt. Hij ontvluchtte in 1934 Oostenrijk en woonde van 1934-1940 in Den Haag in de Obrechtstraat 267.
Waar tegenwoordig de basisscholen Paul Krugerschool en De Springbok staan, stond in de jaren 1941-1943 het ‘Joodsch Lyceum Fisherstraat’. De huidige schoolgebouwen zijn of nieuwbouw, of in die mate aan de eisen van de tegenwoordige tijd aangepast dat er geen sporen meer terug te vinden zijn van het Joodsch Lyceum. Toch houden deze basisscholen de geschiedenis levend. Groep 8 leerlingen van deze basisscholen hebben les gekregen over de bijzondere plek waar zij nu naar school gaan, het oude Joodsch Lyceum en de Tweede Wereldoorlog. Op woensdag 2 april 2014 is een gedenksteen worden onthuld aan de gevel van het gymlokaal aan de Fisherstraat.
Scheveningen kende voor de Tweede Wereldoorlog meer dan duizend Joodse inwoners. De Stichting Nooit Meer houdt zich sinds 1995 bezig met hun geschiedenis. Op 43 adressen van de Harstenhoekweg woonden 124 slachtoffers, in de Bosschestraat woonden 123 slachtoffers op 39 adressen en in de Arnhemschestraat 61 slachtoffers op 21 adressen. André van Kruijssen, de voorzitter van de Haagse Stichting Nooit Meer en jongste uit een gezin van acht kinderen geboren in het Harstenhoekkwartier in Scheveningen zet zich in om deze geschiedenis niet te laten vergaan. Scheveningen was ‘Sperrgebiet’ in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog. Zijn vader was werkzaam bij de Gemeentedienst van Den Haag, in het geval van de vader André van Kruijssen bij de H.T.M. (Haagsche Tramweg Maatschappij).
De Hagenees Levie Barbier werd op 15 oktober 1921 in de Schilderswijk geboren en woonde tot zijn gedwongen vertrek in 1941 naar Duitsland op de Rembrandtstraat 23, de Haagse arbeiderswijk die beter bekend staat als de Schilderswijk. Hij had voor de Tweede Wereldoorlog een opleiding tot bakker gevolgd maar kon in de economische crisis van de jaren dertig allen maar een baan vinden bij de Gemeente Den Haag als sjouwer. Barbier had geluk dat zijn joodse achtergrond niet bekend was bij de Gemeente maar kon niet ontkomen aan het lot van vele Hagenaars, de Arbeitsinzet. In Duitsland protesteerde hij veel en dit werd uiteindelijk zijn ondergang.
Hagenaar Joseph Willem Kolkman krijgt op 17 februari 2014 in het Ministerie van Buitenlandse Zaken postuum de Yad Vashem-onderscheiding uitgereikt. Kolkman redde het leven van vele Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog. Als waarnemend vice-consul in Frankrijk wist hij hen met de juiste documenten de grens naar Spanje over te krijgen. Zeventig jaar na zijn dood krijgt hij alsnog de Yad Vashem-onderscheiding en de hoogste Israëlische titel ‘Righteous among Nations’.
Het antiquariaat van Jozef Blok (1832-1905) was een begrip in negentiende-eeuws Den Haag. Hij stond bekend als de ‘open-lucht-bibliothecaris van het Binnenhof’.
De Joodse inwoners van Den Haag hadden in de zeventiende en achttiende eeuw meer mogelijkheden om toe te treden tot gilden dan in andere steden.
In het archief van de Haagse notaris Louis Eikendal bevindt zich de akte van 3 mei 1905, waarmee de Haagse bankier Jacob Kann (1872-1944) de basis heeft gelegd voor de stichting van de stad Tel Aviv.
Op 29 september 2013 vond in het kader van de European Day of Jewish Culture de Dag van de Joodse Cultuur in Den Haag plaats. De speciaal voor deze dag uitgebracht brochure ‘Joods Erfgoed Den Haag’ voerde wandelaars onder andere langs het winkelpand van het voormalige Modehuis Gerzon in de Venestraat.
Aan de Harstenhoekweg in Scheveningen woonden omstreeks 1935 enige tientallen Joodse families. In 2003 trof de eigenaar van het woonhuis aan de Harstenhoekweg 111 in de kelder onder zijn woning tijdens verbouwingswerkzaamheden enige honderden documenten aan van drie Joodse families. Voordat de gezinsleden van deze families waren ondergedoken of gedeporteerd, hadden zij in de kelderruimte van het pand aan de Harstenhoekweg de documenten proberen in veiligheid te brengen.
Joodse handelsreizigers, migranten, toeristen, pensiongasten of andere passanten wilden tijdens hun reizen verblijven in hotels, waar men zeker was dat het logement onder rabbinaal toezicht stond en het voedsel koosjer was. Wanneer je de vooroorlogse advertenties in het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) bekijkt, zie je dat er een heel netwerk van Joodse hotels in Nederland, België en Duitsland bestond. Hotel Kiek op de hoek van de Bierkade was één van de koosjere hotels in Den Haag.
Jacques Levi Lassen (1884-1962) was een succesvolle Joodse zakenman, die de grondslag heeft gelegd voor de naoorlogse opbouw van de voormalige Joodse buurt achter het Spui.
Tobias Asser (1838 – 1913) was een vooraanstaand jurist (volkenrecht) uit een belangrijke Joodse familie. Hij won in 1911 de Nobelprijs voor de Vrede en stond honderd jaar geleden mede aan de basis van de bouw van het Vredespaleis in Den Haag. Asser is begraven op begraafplaats Oud Eik en Duinen in Den Haag.
Midden in de Schilderswijk in Den Haag werd in de 19e eeuw een hofje gebouwd voor arme Joden uit Den Haag. Het hofje had vanaf het begin een gemengde bevolking.
De synagoge van de Nederlands Israëlietische Gemeente (NIG) staat sinds 1986 in de Cornelis Houtmanstraat 11 in het Bezuidenhout.
Omstreeks 1675 verhuisden verschillende vermogende Sefardische families uit Amsterdam naar Den Haag, om hun zakelijke banden met het landsbestuur in Den Haag beter te onderhouden. Zij vestigden zich in de omgeving van het Binnenhof, o.a. aan het fraaie Voorhout.
In de Pletterijstraat 66 staat het gebouw van het voormalige Joods Weeshuis ‘Ezer Jatom’ (Hulp voor Weezen). Een Joods weeshuis was in de 19e eeuw een nieuwigheid voor Den Haag: voordien zorgden familieleden
Achter Plein 20, niet zichtbaar vanaf de straat, staat nog steeds de voormalige huissynagoge van de Joodse bankiersfamilie Edersheim. Het voormalige kantoor/woonhuis, nu De Haasche Kluis, is in 1900 in Art Nouveau-stijl ontworpen door architect Lodewijk Simons.
