Van Ostadewoningen

FacebooktwitterredditpinterestlinkedinmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedinmail

Ostadewoningen P1030017Midden in de Schilderswijk in het buurtje Van Ostadestraat, Hannemanstraat en Jacob Catsstraat bevindt zich een bijzonder wijkje. De huizen in dit buurtje zijn aan het einde van de negentiende eeuw gebouwd voor arme Joden uit Den Haag.

‘De Buurt’ verpaupert
Ostadewoningen P1030012

De woonsituatie in ‘de Buurt’ in het centrum van Den Haag achter het Spui was in de negentiende eeuw vaak niet goed te noemen. Gezinnen met soms veertien kinderen woonden in krotten van één kamer met een zolder. De cholera-epidemie van 1849 toonde aan hoe funest het wonen in de krotten kon zijn. De cholera sloeg hard toe in de dichtbevolkte ‘Buurt’. Toen in 1884 een nieuwe cholera-epidemie Nederland bereikte vroeg de Joodse koopman Jacob Simons (1845-1921) aandacht voor de slechte behuizing in het centrum.

Simons maakte ook politiek carrière in Den Haag als gemeenteraadslid (1895-1913) en wethouder van financiën (1904-1913). Gedurende zijn gehele politieke loopbaan vroeg hij aandacht voor goede huisvesting voor de minderbedeelden. Ook dr. D.L. Roozenburg, een van de artsen in het Israëlitisch Ziekenhuis aan de Prinsegracht 65, benadrukte in een rapport dat er een dringende behoefte was aan de verbetering van de woonsituatie van veel arme Haagse Joden.

Vereeniging tot het Verschaffen van Woningen aan Minvermogenden

Op 23 november 1884 kwam een commissie met als doel betere woningen voor de armere Joden uit ‘de Buurt’ te bouwen. De commissieleden besloten tot de oprichting van de ‘Vereeniging tot het Verschaffen van Woningen aan Minvermogenden te ’s-Gravenhage’. Als officiële oprichtingsdatum geldt 19 juni 1885.

Ostadewoningen P1030017Karel Enthoven, de directeur van de Pletterij aan het Zieken, zorgde voor de voorfinanciering van de aankoop van de grond aan de Hooftskade. De rooms-katholieke architect W.B. van Liefland en vriend van Jacob Simons verzorgde gratis de ontwerptekeningen voor de ‘Van Ostadewoningen’. Al in 1887 konden de eerste rode bakstenen woonhuizen worden opgeleverd. Onder de eerste bewoners waren de Joden in de minderheid. Toch besloot het bestuur van de vereniging verder te bouwen. Uiteindelijk ontstond midden in de Schilderswijk een complex van 136 verenigingswoningen.

In 1897 kreeg de Joodse architect Lodewijk Simons, zoon van de hierboven genoemde Jacob Simons, de opdracht het complex uit te breiden met een derde complex van 36 woningen en acht pakhuizen aan de Hannemanstraat.

Bijna gesloopt, maar in oude glorie hersteld

Ostadewoningen P1030024Restauratiewerkzaamheden en grote aanpassingen van het complex hebben plaatsgevonden in 1939 naar ontwerp van de architect W.Th. Born en in 1973 naar het ontwerp van architect C. Westerduin.

Op 6 juni 1977 besloot de gemeenteraad van Den Haag tot sloop van de ongeveer 200 Van Ostadewoningen. Jarenlange discussies met de wethouders en de gemeenteraad volgden. Uiteindelijk besloot de raad op 13 september 1982 het besluit tot sloop van de Van Ostadewoningen in te trekken. Na een grootscheepse renovatie van het complex was het buurtje in 1988 weer in de oude glorie hersteld.

Stichting met de lange naam

Op 1 november 1996 is de ‘vereniging met de lange naam’ omgezet in een stichting met een even zo lange naam. De Stichting tot het verschaffen van Woningen aan Minvermogenden houdt zich tot op heden bezig met sociale woningbouw en de zorg voor de Van Ostadewoningen.

Monumentenlijst

Het complex Van Ostadewoningen staat op de Monumentenlijst van de gemeente Den Haag vanwege ‘de schoonheid, de architectuurhistorische en sociaalhistorische waarde, waarvan de opzet als “Stadje in de stad” in Nederland uniek is’.

Documentaire over de Van Ostadewoningen

—————————-
verder lezen

I.B. van Creveld, Een stadje in de stad. De Van Ostade woningen (Den Haag 1999)

Botine Koopmans, ‘Van Ostadewoningen’, in: De verborgen stad. 115 hofjes in Den Haag, VOM-reeks 2005 nummer 2 (Gemeente Den Haag 2005) p. 134-137

Richard Kleinegris, Just de Leeuwe en Fred van der Burg, Compact en Harmonisch. Sociale woningbouw in Den Haag 1850-2015, VOM-reeks 2016, nummer 1 (Gemeente Den Haag 2016) p. 28-33

Peter van Dam, W.B. van Liefland 1857-1919. Eigenzinnig Haags architect en stedenbouwkundige (Den Haag 2017)