Toespraak van Robert Kiek, zoon van Maurits Kiek, bij de Nederlandse première van de documentaire Remembering: The Maurits Kiek Story
De documentaire Remembering: The Maurits Kiek Story is gemaakt door Cheryl Halpern
Toen op 13 februari 1980 mijn vader was overleden vond ik in het nachtkastje naast zijn bed een geladen pistool. Waarom hij het daar had zullen we nooit zeker weten. Hij was een held, maar helden zijn niet alleen moedig. Held worden ze door de omstandigheden. En ze zijn voor veel dingen niet minder bang dan andere mensen. Ze zijn wel alerter op gevaar en onrecht dan veel andere mensen, die het niet zien, of niet willen zien en alleen hopen dat het goedkomt. En als de boosheid over, en de angst voor het gevaar en onrecht groter worden dan de angst voor de mogelijke gevolgen van in verzet komen, ontstaan helden.
Toen Hitler aan de macht kwam bleven velen ziende blind en horende doof. Mijn vader besefte wél, ten diepste, welke ellende eraan zat te komen. Zijn boosheid over wat er gebeurde en zijn angst voor de toekomst waren groter dan zijn angst voor de gevolgen die zijn verzet voor hem persoonlijk kon hebben. Kortom, helden zijn moedig, maar ook bang. Het zou raar zijn als het anders was. Maurits Kiek was een held. Ook na de oorlog is hij een dapper, en tegelijkertijd angstig mens gebleven. Hij had angst voor naoorlogse geopolitieke ontwikkelingen, de koude oorlog, de veiligheid van vooral Europa, Nederland, Israël en de Joden waar ook, want antisemitisme was na de moord op vele miljoenen Joden weliswaar niet meer salonfähig maar bleef onder de oppervlakte volop aanwezig. Ook was hij angstig over de veiligheid van zijn dierbaren. Vandaar waarschijnlijk het pistool. En misschien lag het er ook voor het geval vijanden uit zijn tijd als geheim agent zouden opduiken. Weten doe ik het niet, want de geheimhoudingsplicht die MI9 hem heeft opgelegd heeft hij tot aan zijn dood toe in acht genomen. En de MI9-dossiers over hem liggen in Engeland en zijn en blijven geheim. Zelfs op voorspraak van prins Bernhard en de Engelse ambassadeur hier hebben we de dossiers nooit mogen inzien. Daardoor weten we alleen in vrij grote lijnen wat hij heeft gedaan. Maar de vele, ook hoge onderscheidingen die hij kreeg, spreken boekdelen.
Belangrijk om te weten is nog, dat er is niets romantisch is aan het werk van verzetsmensen en geheim agenten. Integendeel, mijn vader kwam gebroken uit de oorlog, om ook nog te ontdekken hoeveel familieleden van hem waren vermoord. Voor hem is iedere dag 4 mei gebleven, en is 5 mei nooit aangebroken. Hij bleef gevangen in zijn oorlogservaringen, en mocht er inhoudelijk met niemand over spreken. Hij bleef altijd op zijn qui vive. Maar hij heeft desondanks nooit spijt gehad van wat hij in de aanloop naar, en in de oorlog had ondernomen.
Maurits Kiekpad in Den Haag
De geschiedenis herhaalt zich nooit op dezelfde manier. Verzet en werk als geheim agent zal natuurlijk nooit meer kunnen zoals het destijds kon. Daar is de technologie teveel voor voortgeschreden. In een tijd dat op iedere hoek camera’s hangen met gezichtsherkenning, steeds is na te gaan waar je bent, doordat je een mobiele telefoon bij je hebt, met chips waarmee je je moet legitimeren, en documenten die niet meer te vervalsen zijn. Maar opkomen tegen onrecht zal altijd mogelijk blijven. Er zijn nu, bijna 75 jaar later, bijna geen mensen meer die de oorlog bewust hebben meegemaakt. Het is dus belangrijk de jongere generaties, die alleen vrijheid en welvaart kennen, erover te vertellen, aan ze mee te geven hoe belangrijk het is waakzaam te zijn en tegen onrecht op te treden, hoe gevaarlijk het is, te oordelen over groepen mensen in plaats van over individuen, hoe belangrijk het is dat je je eigen mening vormt, en niet iets vindt omdat iedereen het vindt. Hopelijk zal de documentaire van Cheryl Halpern aan het overdragen van die boodschappen bijdragen.
Voor meer informatie over Maurits, zie de pagina over Maurits Kiek.
