In Den Haag stonden tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog tientallen zogenaamde sjabbatpaaltjes. In deze bijdrage wordt verhaald waar deze paaltjes stonden en waarvoor ze dienden.
Sjabbatpaaltjes in Den Haag
Tag: Scheveningen
Stolpersteine – Struikelstenen in Den Haag
Overal in Europa worden ter nagedachtenis aan in de Tweede Wereldoorlog vermoorde Joden, Sinti, Roma, Jehova’s Getuigen en verzetsmensen voor hun voormalige woonhuizen Stolpersteine (struikelstenen) geplaatst. In Den Haag zijn inmiddels 110 van deze kleine gedenktekens geplaatst.
Sara Lessing (1905-1944) en het Cabaret Hollandais in Den Haag
Veel van het vooroorlogse amusement werd gevoed door een stroom van Joodse artiesten. Een paar grote namen en locaties zijn in het collectieve geheugen bewaard gebleven, maar van de meeste weten we niets meer. Casper Postmaa deed onderzoek naar het Haagse Cabaret Hollandais met Sara Lessing alias Ilona Palmay.
Lezingen en andere activiteiten
In 2018 vinden tal van lezingen en andere activiteiten plaats waarin Joods Den Haag Centraal staat. Een overzicht is te vinden via de link Read More.
De Verkadetrommel van Grietje Frank-Mogendorff
Een aantal jaren geleden trof een aannemer een in een pand in de Cillierstraat (Transvaal) in Den Haag een Verkadetrommel met brieven en foto’s van de familie Frank-Mogendorff aan. Deze archiefstukken worden tot oktober tentoongesteld bij de Stichting Atlantikwall Museum Scheveningen in de bunker aan de Badhuisweg.
Familie Belinfante: gezichtsbepalend voor de journalistiek in Nederland
Weinig families hebben zo hun stempel gedrukt op de Nederlandse journalistiek als de Joodse familie Belinfante in Den Haag. Twee eeuwen lang waren de Belinfantes in meerdere opzichten gezichtsbepalend.
Augustus 1942 – begin razzia’s en deportaties in Den Haag
De maatregelen van de Duitse bezetter tegen de Joodse bevolking van Den Haag begonnen al in het eerste oorlogsjaar. Hun rechten werden maand na maand ingeperkt. In de zomer van 1942 werd een nieuw dieptepunt bereikt. Toen bepaalde de bezetter dat alle Joden uit Den Haag moesten vertrekken. Vervolgens is tussen augustus 1942 en april 1943 het merendeel van de Haagse Joden naar Westerbork en daarvandaan naar vernietigingskampen gedeporteerd.
De eerste razzia’s in Den Haag vonden op 22 augustus 1942 plaats.
De familie Raphalowiz -18 augustus 1942 – het eerste transport naar Westerbork uit Den Haag
Op 18 augustus 1942 – 75 jaar geleden – vond in Den Haag het eerste transport van Joden met de trein vanuit het Station Staatsspoor (thans Centraal Station) naar Westerbork plaats. Fokke Zwaan schrijft over de familie Raphalowiz, die in deze trein zat.
Nieuwe Stolpersteine/struikelstenen in Den Haag
Op 10 en 11 februari zijn in Den Haag 32 Stolpersteine/struikelstenen geplaatst, 31 voor Joodse oorlogsslachtoffers en 1 voor een verzetsman. In totaal zijn er thans 60 gedenksteentjes geplaatst.
Michel Godefroi (1813-1882), de eerste Joodse minister van Nederland
Michel Godefroi (1813-1882), was het eerste Joodse Tweede Kamerlid en de eerste Joodse minister. Hij woonde van 1853 tot 1882 in Den Haag. Samen met zijn echtgenote Judith (Julie) Machiels ligt hij begraven op de Joodse begraafplaats in Scheveningen.
Duitse en Oostenrijkse vluchtelingenkinderen in Den Haag
Al direct na de machtsovername door de Nazi’s in 1933 kreeg het Joodse weeshuis in de Pletterijstraat 66 in Den Haag hulpverzoeken vanuit Duitsland om kinderen in het weeshuis op te nemen. Vanaf eind december 1938 kwamen er meer dan 150 Oostenrijkse en Duitse vluchtelingenkinderen naar Den Haag. Over de opvang van de Joodse kinderen in villa Ockenburgh is een video gemaakt, die op deze webpagina te zien is.
Dreese Juweliers aan de Korte Poten
Al bijna honderd jaar is aan de Korte Poten 32 in Den Haag de juwelierszaak Dreese gevestigd.
Tentoonstelling ‘Joods Den Haag’, vele activiteiten in het Haags Historisch Museum
In het Haags Historisch Museum is tot 13 november de tentoonstelling ‘Joods Den Haag van de 17de eeuw tot nu’ te zien. Rond de tentoonstelling worden tal van activiteiten georganiseerd zoals lezingen, rondwandelingen en een bezoek aan de synagoge aan de Prinsessegracht.
Joodse gemeenteraadsleden van Den Haag (1824-1940)
Uit het begin van de negentiende eeuw kennen we slechts één Joods gemeenteraadslid, de Sefardische rentenier Isaac (Henriques) de Castro. Na de invoering van de Gemeentewet in 1851 kwamen meer mannen met een Joodse achtergrond in de gemeenteraad. In de periode 1816-1941 kregen twintig Joodse Hagenaars een raadszetel.
Om nooit te vergeten: Maastrichtsestraat in Scheveningen
Bewoners van de Maastrichtsestraat in Scheveningen wilden de Joodse slachtoffers in hun straat niet vergeten. Als monument kreeg de straat een nieuwe naam: Deportatie van Zestien Joodse Families Straat.
Modewinkel Etam in Den Haag
De eerste Etam-winkels in Nederland werden in 1923 geopend. De Joodse ondernemer Julius Korijn (Amsterdam, 1882-Auschwitz, 1942) verwierf op 14 maart 1923 de rechten om de merknaam te voeren en de producten van Etam te gaan verkopen.
George Maduro (1916-1945) en Madurodam
De Joodse verzetsman George John Lionel Maduro, naamgever aan de miniatuurstad Madurodam in Den Haag, werd op 15 juli 1916 op Curaçao geboren. Hij woonde vanaf 1926 in Den Haag en zat daar tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken. Zijn rol op 10 mei 1940 bij de herovering van Huis Dorrepaal op de Duitsers was groot. Maduro stierf op 9 februari 1945 in het concentratiekamp Dachau.
Nieuw boek over Joods Scheveningen
Op 25 oktober 2015 verscheen het boek ‘Hier woonden wij. Hoe een stad zijn Joodse verleden herontdekt’ . De auteurs beschrijven het Joodse leven in Scheveningen vanaf circa 1900 tot aan de deportatie van de Joden in de Tweede Wereldoorlog. De focus van het boek ligt vooral op één Scheveningse straat: de Harstenhoekweg.
Confectiefabriek Gazan in de Waldorpstraat
Ontkomen uit Scheveningen met de Zeemanshoop
Na de Nederlandse capitulatie op 14 mei 1940 probeerden veel Joodse gezinnen op het allerlaatste moment via de haven van Scheveningen te ontkomen naar Engeland. Vissers wilden niet uitvaren. Vier studenten, die zich wilden aansluiten bij het Britse leger, weten de reddingsboot Zeemanshoop te stelen. Ook anderen wilden mee. Met meer dan veertig personen, de meeste Joden, verlieten die dag om negen uur ’s avonds de Scheveningse haven.