Ook de Haagse Bomenbuurt kende tot aan de Tweede Wereldoorlog veel Joodse in woners. In de oorlog zijn 123 Joodse inwoners uit de buurt gedeporteerd en vermoord. Miranda Vermeulen en Arthur Gelink deden uitgebreid archiefonderzoek en hebben de 123 namen en persoonlijke gegevens bij elkaar gebracht.
De Stichting Joods Erfgoed Den Haag kreeg unieke historische films van filmmaker Mau Schaap. Hij en zijn echtgenote Bep Schaap-Bedak waren de eigenaren van de Roxy-bioscoop in de Boekhorststraat en de bioscoop Du Midi in het Bezuidenhout. Op basis van interviews en deze films maakte regisseur Arbel Eshet de documentaire ‘Door de lens van Mau Schaap – Joods Den Haag na de oorlog’.
Aan het begin van de negentiende eeuw kwam David d’Ancona naar Den Haag. In de daaropvolgende 100 jaar speelde de familie D’Ancona een belangrijke rol in de Sefardische gemeente in Den Haag.
Den Haag doet ook dit jaar weer mee aan het programma Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet, een landelijk programma van ‘sprekende herdenkingen’. Dit jaar kunt u weer als vanouds in huizen en op andere locaties naar verhalen luisteren. Op 3 en 4 mei vertellen tijdgetuigen, historici, onderzoekers, schrijvers en bewoners van huizen over onderduik, verzet of over het Joodse leven na de oorlog.
Vanaf het begin van de 17de eeuw woonden er Joden in Den Haag. Voordat in 1726 de Portugese synagoge aan de Prinsessegracht werd geopend kwamen de Portugese of Sefardische Joden van Den Haag in andere gebouwen in Den Haag bijeen. Informatie over synagogen vinden wij vanaf het laatste kwart van de 17de eeuw.
Een verhaal over de oude Portugese synagogen van Den Haag.
In 2026 is het 300 jaar geleden dat de synagoge werd ingewijd door de Sefardische gemeente Honen Dal en is het tevens 50 jaar geleden dat de synagoge werd heringewijd door de Liberaal Joodse Gemeente Beth Jehoeda.
Het Haags Gemeentearchief deed een bijzondere oproep: ‘Wie herkent de mensen op deze filmbeelden?’ Het leidde tot veel reacties van het publiek, die het mogelijk hebben gemaakt de mensen in het filmpje te identificeren. Het gaat om de leden van een Joods gezin: Barend Sander de Groot, Eva de Groot-Allegro, met hun dochters Anna Thea en Theodora Anna. De film is vermoedelijk gemaakt in de zomer van 1941. Het hele gezin is op 11 juni 1943 in kamp Sobibor vermoord. Maar er zijn nog steeds vragen.
Op maandag 4 oktober 2021 kreeg Pacifico Marchesini in de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente in Den Haag postuum de Yad Vashem-onderscheiding uitgereikt voor zijn hulp bij de redding van Joodse inwoners van Den Haag.
De maatregelen van de Duitse bezetter tegen de Joodse bevolking van Den Haag begonnen al in het eerste oorlogsjaar. Hun rechten werden maand na maand ingeperkt. In de zomer van 1942 werd een nieuw dieptepunt bereikt. Toen bepaalde de bezetter dat alle Joden uit Den Haag moesten vertrekken. Vervolgens is tussen augustus 1942 en april 1943 het merendeel van de Haagse Joden naar Westerbork en daarvandaan naar vernietigingskampen gedeporteerd.
De eerste razzia’s in Den Haag vonden op 22 augustus 1942 plaats.
Op 3 mei 2021 vindt in Den Haag het herdenkingsprogramma Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet plaats. Historicus Gijs Kruijtzer vertelt vanuit de Badhuisweg in Scheveningen over zijn Joodse familie die daar vanaf 1906 woonde.
Op 25 maart 2021 heeft de gemeenteraad van Den Haag met veertig stemmen voor en drie tegenstemmen het initiatiefvoorstel van raadsleden Pieter Grinwis, (ChristenUnie/SGP Den Haag) en Judith Oudshoorn-van
Niet Mauthausen was de dodelijkste plek voor de eerste in februari 1941 in Amsterdam opgepakte Joden, blijkt uit het boek van Wally de Lang. Hun laatste uur sloeg in de gaskamer van het duistere kasteel Hartheim in Oostenrijk. Onder hen ook twaalf Hagenaars. Wally de Lang bracht een afschuwelijke massamoord aan het licht.
In de 18de eeuw is de Haagse bevolking verschillende malen geteisterd door een pokkenepidemie. In 1758, 1762, 1766, 1770, 1773 stierven in Den Haag jaarlijks meer dan 1000 mensen ten gevolge van deze ziekte. Het aantal patiënten is waarschijnlijk circa zeven keer zo groot geweest. Vooral jonge kinderen werden in de epidemiejaren getroffen.
In Den Haag werd gediscussieerd over het wel of niet laten inenten tegen het pokkenvirus, ook in Joodse kringen. De sefardische rabbijn Solomoh Saruco was tegenstander. Voorstander was de geleerde Abraham Hamburger. Hij was ook bekend als Abraham Nansich en woonde in het hart van de Joodse buurt in Den Haag.
Jacob Levie de Reeder (1905-1944), was een begaafde Haagse pianist en componist. Zijn kleinkind tekende zijn levensverhaal op. De compositie Het Lied van de Zee van Jacob de Reeder is bewaard gebleven.
Op zondag 6 september 2020 is het de Europese Dag van de Joodse Cultuur. In meer dan 300 steden in ruim 30 Europese landen wordt op deze dag getoond hoe de Joodse cultuur en tradities in het plaatselijk leven verankerd zijn. De Stichting Joods Erfgoed Den Haag organiseert op deze dag tweemaal een rondwandeling in de stad langs plaatsen met een Joodse geschiedenis.
Over de geschiedenis van de broers Bernard en Jaap Matz uit Scheveningen schreef Dennis Koopman een indrukwekkend boek. De broers wisten in de Tweede Wereldoorlog verschillende keren op het nippertje uit handen van de bezetter te blijven. Ze schuilen in Den Haag en omstreken, in Baarn, Delft en uiteindelijk op een boerderij in Schipluiden.
Om de herinnering aan de Joodse familie Hamme uit Den Haag vast te leggen verschijnt deze week het boek ‘Ze leven niet meer, maar bestaan wel. De familie Hamme’. De huidige bewoner van de woning van de familie Hamme, Bert Kreemers, tekende de herinneringen op.
Op 27 januari 2020 is het initiatiefvoorstel ‘Waardeer Joods erfgoed, weer antisemitisme. Voorstellen voor een herwaardering van het Joods erfgoed en een aanpak van Jodenhaat in Den Haag’ van raadsleden Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP Den Haag) en Judith Oudshoorn-van Ginderen (Haagse VVD) aan de gemeenteraad van Den Haag aangeboden. Meer informatie over hun voorstel is te vinden op onze website.
In Den Haag stonden tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog tientallen zogenaamde sjabbatpaaltjes. In deze bijdrage wordt verhaald waar deze paaltjes stonden en waarvoor ze dienden.
De Liberaal-Joodse Gemeente Beth Jehoeda Den Haag is de oudste liberaal-Joodse gemeente van Nederland. De gemeenteleden komen samen in de voormalige Portugese synagoge aan de Prinsessegracht.
