
Op vrijdag 16 juni zal ons bestuurslid Corien Glaudemans in het Haags Historisch Café (HHC) een lezing houden over haar onderzoek naar Joodse ondernemers in Den Haag in de periode 1930-1945.
Op zondag 16 april 2023, voorafgaand aan de Jom Hasjoa herdenking in Israël, herdenkt de Haagse Gemeenschap van Kerken samen met stadsgenoten de 6 miljoen tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoorde Joden.
Deze herdenking, die om 16.00 uur in de Kloosterkerk plaatsvindt, heeft dit jaar als thema ‘Herdenken, doorgeven, doorleven’.
Het Nationale Theater (Theater Na de Dam) had op woensdag 4 mei in de Koninklijke Schouwburg de voorstelling ‘De Laatste Getuigen – Joods in de oorlog en daarna’. Acteurs vertelden – in aanwezigheid van de laatste getuigen – de verhalen van de Joodse gemeenschap in Den Haag. De Duitse bezetting mondde voor velen uit in vervolging en deportatie.
Na de oorlog probeerde de kleine groep overlevenden zo goed als het ging de draad weer op te pakken. Maar hoe verder te leven met die trauma’s, opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog? En wat werd van die trauma’s doorgegeven aan de volgende generaties?
Vanaf het begin van de 17de eeuw woonden er Joden in Den Haag. Voordat in 1726 de Portugese synagoge aan de Prinsessegracht werd geopend kwamen de Portugese of Sefardische Joden van Den Haag in andere gebouwen in Den Haag bijeen. Informatie over synagogen vinden wij vanaf het laatste kwart van de 17de eeuw.
Een verhaal over de oude Portugese synagogen van Den Haag.
Het Haags Gemeentearchief deed een bijzondere oproep: ‘Wie herkent de mensen op deze filmbeelden?’ Het leidde tot veel reacties van het publiek, die het mogelijk hebben gemaakt de mensen in het filmpje te identificeren. Het gaat om de leden van een Joods gezin: Barend Sander de Groot, Eva de Groot-Allegro, met hun dochters Anna Thea en Theodora Anna. De film is vermoedelijk gemaakt in de zomer van 1941. Het hele gezin is op 11 juni 1943 in kamp Sobibor vermoord. Maar er zijn nog steeds vragen.
De maatregelen van de Duitse bezetter tegen de Joodse bevolking van Den Haag begonnen al in het eerste oorlogsjaar. Hun rechten werden maand na maand ingeperkt. In de zomer van 1942 werd een nieuw dieptepunt bereikt. Toen bepaalde de bezetter dat alle Joden uit Den Haag moesten vertrekken. Vervolgens is tussen augustus 1942 en april 1943 het merendeel van de Haagse Joden naar Westerbork en daarvandaan naar vernietigingskampen gedeporteerd.
De eerste razzia’s in Den Haag vonden op 22 augustus 1942 plaats.
Niet Mauthausen was de dodelijkste plek voor de eerste in februari 1941 in Amsterdam opgepakte Joden, blijkt uit het boek van Wally de Lang. Hun laatste uur sloeg in de gaskamer van het duistere kasteel Hartheim in Oostenrijk. Onder hen ook twaalf Hagenaars. Wally de Lang bracht een afschuwelijke massamoord aan het licht.
In de 18de eeuw is de Haagse bevolking verschillende malen geteisterd door een pokkenepidemie. In 1758, 1762, 1766, 1770, 1773 stierven in Den Haag jaarlijks meer dan 1000 mensen ten gevolge van deze ziekte. Het aantal patiënten is waarschijnlijk circa zeven keer zo groot geweest. Vooral jonge kinderen werden in de epidemiejaren getroffen.
In Den Haag werd gediscussieerd over het wel of niet laten inenten tegen het pokkenvirus, ook in Joodse kringen. De sefardische rabbijn Solomoh Saruco was tegenstander. Voorstander was de geleerde Abraham Hamburger. Hij was ook bekend als Abraham Nansich en woonde in het hart van de Joodse buurt in Den Haag.
Op zondag 6 september 2020 is het de Europese Dag van de Joodse Cultuur. In meer dan 300 steden in ruim 30 Europese landen wordt op deze dag getoond hoe de Joodse cultuur en tradities in het plaatselijk leven verankerd zijn. De Stichting Joods Erfgoed Den Haag organiseert op deze dag tweemaal een rondwandeling in de stad langs plaatsen met een Joodse geschiedenis.
Op 27 januari 2020 is het initiatiefvoorstel ‘Waardeer Joods erfgoed, weer antisemitisme. Voorstellen voor een herwaardering van het Joods erfgoed en een aanpak van Jodenhaat in Den Haag’ van raadsleden Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP Den Haag) en Judith Oudshoorn-van Ginderen (Haagse VVD) aan de gemeenteraad van Den Haag aangeboden. Meer informatie over hun voorstel is te vinden op onze website.