Den Haag doet ook dit jaar weer mee aan het programma Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet, een landelijk programma van ‘sprekende herdenkingen’. Dit jaar kunt u weer als vanouds in huizen en op andere locaties naar verhalen luisteren. Op 3 en 4 mei vertellen tijdgetuigen, historici, onderzoekers, schrijvers en bewoners van huizen over onderduik, verzet of over het Joodse leven na de oorlog.
John Dunkelgrün deed onderzoek naar de geschiedenis van zijn familie: de Dunkelgrüns uit Polen en de Kulcsárs uit Hongarije. In april verschijnt zijn boek ‘Waarheen moet ik gaan. Familie-epos over de omzwervingen van een Pools-Joodse en een Hongaars-Joodse familie op de vlucht’.
Het Haags Gemeentearchief deed een bijzondere oproep: ‘Wie herkent de mensen op deze filmbeelden?’ Het leidde tot veel reacties van het publiek, die het mogelijk hebben gemaakt de mensen in het filmpje te identificeren. Het gaat om de leden van een Joods gezin: Barend Sander de Groot, Eva de Groot-Allegro, met hun dochters Anna Thea en Theodora Anna. De film is vermoedelijk gemaakt in de zomer van 1941. Het hele gezin is op 11 juni 1943 in kamp Sobibor vermoord. Maar er zijn nog steeds vragen.
Op 3 mei 2021 vindt in Den Haag het herdenkingsprogramma Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet plaats. Historicus Gijs Kruijtzer vertelt vanuit de Badhuisweg in Scheveningen over zijn Joodse familie die daar vanaf 1906 woonde.
Over de geschiedenis van de broers Bernard en Jaap Matz uit Scheveningen schreef Dennis Koopman een indrukwekkend boek. De broers wisten in de Tweede Wereldoorlog verschillende keren op het nippertje uit handen van de bezetter te blijven. Ze schuilen in Den Haag en omstreken, in Baarn, Delft en uiteindelijk op een boerderij in Schipluiden.
In 1925 kocht Abraham Mozes Manuskowski een winkel naast de Grote Synagoge aan de Wagenstraat 105. Daar vestigde hij zijn Postzegelhandel Manuskowski. Nog steeds draagt de postzegelhandel op dit adres de naam Manuskowski.
Het CHAJ-centrum aan de Spaarwaterstraat 200 heeft een nieuwe ‘venster’tentoonstelling. In de ramen van het gebouw is de expositie ’18 lichtpunten in Joods Den Haag’ te zien.
Edwin van Baarle deed ter gelegenheid van Yom HaShoah2016 en 2017 onderzoek naar de Joodse familie Abrahams die in zijn straat – de Van der Parrastraat in het Bezuidenhout – woonde en naar Eddy de Wind uit Den Haag.
In 1940 opende Leo Marcus een restaurant, annex broodjeszaak in Den Haag. Lunchroom ‘Marcus’ was van april 1940 tot omstreeks 1990 gevestigd aan de Wagenstraat 69. Daar werden hongerige magen gestild met koosjere broodjes.
Honderd jaar geleden, in augustus 1916, startte Jacob Bernard Hijmans in de Wagenstraat een fotobedrijf in de Wagenstraat. De naam van de fotozaak werd omstreeks 1935 gewijzigd in HAFO. Tot op heden is een fotowinkel met deze naam in de Wagenstraat te vinden.
Al bijna honderd jaar was aan de Korte Poten 32 in Den Haag de juwelierszaak Dreese gevestigd.
Het Haags Historisch Museum organiseert van 2 juli tot en met 13 november een grote tentoonstelling over de geschiedenis van Joods Den Haag.
Naast stukken uit het Haags Gemeentearchief en de eigen museumcollectie zijn bijzondere voorwerpen te zien van particulieren en uit de collecties van de Haagse Liberaal Joodse Gemeente en de Nederlands Israëlitische Gemeente Den Haag. Ook geeft het Joods Historisch Museum een groot aantal objecten in bruikleen.
Op donderdagmiddag 26 april presenteerden auteurs Paul Vigeveno en Jan Stoutenbeek in het Joods Historisch Museum hun ‘Gids van joods erfgoed in Nederland’. Per streek en plaats beschrijven zij vele gebouwen, monumenten, plekken en objecten die te maken hebben met de Joodse cultuur, religie en geschiedenis in Nederland.
In een woonhuis aan de Haagse Denneweg trof historicus Hans Pols een koffer aan met foto’s, correspondentie en andere papieren afkomstig van Ies Bachrach (1914-2000). De documenten dateren uit de periode september 1942 tot en met 1945 en beschrijven de vlucht van de Joodse Bachrach uit bezet Nederland en de tijd dat hij als vluchteling in Zwitserland verbleef.
De eerste Etam-winkels in Nederland werden in 1923 geopend. De Joodse ondernemer Julius Korijn (Amsterdam, 1882-Auschwitz, 1942) verwierf op 14 maart 1923 de rechten om de merknaam te voeren en de producten van Etam te gaan verkopen.
Na de Nederlandse capitulatie op 14 mei 1940 probeerden veel Joodse gezinnen op het allerlaatste moment via de haven van Scheveningen te ontkomen naar Engeland. Vissers wilden niet uitvaren. Vier studenten, die zich wilden aansluiten bij het Britse leger, weten de reddingsboot Zeemanshoop te stelen. Ook anderen wilden mee. Met meer dan veertig personen, de meeste Joden, verlieten die dag om negen uur ’s avonds de Scheveningse haven.
De NIG Den Haag toonde op 9 juli aan vertegenwoordigers van de Haagse gemeente, de provinciale en de landelijke overheid het nieuwe CHAJ – Centrum voor Haagse Jiddisjkeit, het centrum ‘waar het verleden tot leven komt in het heden’. Het Haags Gemeentearchief is betrokken bij de permanente historische tentoonstelling in het centrum.
De Haagse schilders Salomon, Mauritz en Elchanon Verveer waren de eerste zeer succesvolle Joodse kunstenaars in Nederland. Zelfs leden van het Koninklijk Huis behoorden tot hun klantenkring.
De IJzergieterij en –pletterij Enthoven is sinds 1905 uit Den Haag verdwenen, maar de naam is in de stad nog altijd een begrip. Vele leden van de ondernemende Joodse familie Enthoven zijn in de negentiende eeuw in Den Haag bij deze fabriek betrokken geweest.
