De broodjeswinkel van Marcus in de Wagenstraat

FacebooktwitterredditpinterestlinkedinmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
De broodjeszaak van Marcus aan de Wagenstraat 69, omstreeks 1960 - fotocollectie Haags Gemeentearchief

De broodjeszaak van Marcus aan de Wagenstraat 69, omstreeks 1960 –
fotocollectie Haags Gemeentearchief

Veel Hagenaars herinneren zich nog de broodjeszaak van Marcus. Van april 1940 tot omstreeks 1980 was een lunchroom met deze naam gevestigd aan de Wagenstraat 69.

De koosjere slagerij in Zwolle
De geschiedenis van de Haagse broodjeszaak begint in Zwolle. Daar opende slager De Vries in 1785 een koosjere slagerij, die zou worden voortgezet door generaties slagers uit de familie Marcus.
In de negentiende eeuw nam Aaltje Marcus-de Vries de slagerij over van haar ongetrouwde broers Chaim en Joachim. Zij was de weduwe van de Dokkumse slager Leon Marcus. Met haar zonen Abraham, Izaac en Jacob, en dochters Esther en Mietje, keerde ze na de dood van haar man terug naar Zwolle.

Izaac en Leo Marcus in Den Haag
Izaac Marcus (1864-1916) zocht in 1911 een verkooppunt in Den Haag. Dit werd de slagerij en het restaurant van Cohen aan de Wagenstraat 77a, naast bioscoop Flora. De firma Cohen had het alleenverkooprecht van Marcus’ vleeswaren en leverde aan hotels en restaurants.

Opening van de broodjeszaak van Marcus in april 1940 - Advertentie in de Haagsche Courant

Opening van de broodjeszaak van Marcus in april 1940 – Advertentie in de Haagsche Courant

Leo Marcus (1901-1990), de neef van Izaac, kwam in 1940 vanuit Zwolle naar Den Haag. Daar opende hij in april een eigen koosjer restaurant annex broodjeszaak aan de Wagenstraat 69. Het NIW berichtte: ‘Een zeer chique, hyper-modern, hygiënisch ingericht Restaurant O.R.T. [Onder Rabbinaal Toezicht] is thans te ’s-Gravenhage, Wagenstraat 69, door de gerenommeerde firma A. en Z. Marcus te Zwolle geopend. De naam geniet reeds een goede reputatie, dus: wat Marcus onderneemt, slaagt ouder gewoonte. Men denke slechts aan het eenige jaren geleden geopend Restaurant O.R.T. te Rotterdam. En met de ervaring, daar opgedaan, wordt nu de juist geopende inrichting in Den Haag eveneens geleid. Vakkundig geschoold personeel staat de clientèle daar op beschaafde wijze ten dienste. Voor besloten Diners is een afzonderlijk bovenzaaltje keurig geïnstalleerd, waar men zich dadelijk intiem gevoelt. Kortom: een first class établissement, en… zij, die er op gesteld zijn, ritueel voedsel in een moderne omgeving te gebruiken, vinden daar wat zij verlangen. Het is inderdaad een aanwinst voor de Residentie.’

In de oorlog sloot de lunchroom de deuren, in 1942 werd de zaak beklad met het woord ‘Jood’, iemand heeft van Jood, Joop gemaakt –
collectie Museon, stills van een film over Den Haag tijdens WO2


De oorlog begon een maand later. In de zaak kwam al snel een Duitse ‘beheerder’. Toen Leo Marcus na vier jaar onderduik, in 1945 terugkeerde, bleek de slagerij in Zwolle geplunderd, de zaak in Rotterdam gebombardeerd, terwijl in de zaak in Den Haag een beheerder stond.

Heropening van broodjeszaak na de Tweede Wereldoorlog
Leo heropende in 1945 zijn broodjeswinkel in Den Haag. In de eerste naoorlogse jaren werden er evenwel geen koosjere vleeswaren meer verkocht. In 1947 heropende Marcus de slagerij in Zwolle. Er was een kleine afdeling koosjer vlees en een afdeling niet-koosjer vlees. Ook aan de broodjeszaken konden nu weer koosjere vleeswaren worden geleverd.
In Zwolle hielp Leo Marcus mee aan de opbouw van de naoorlogse Joodse Gemeente. Van 1945 tot 1981 was Leo Marcus daar voorzitter van de Joodse gemeente.

Leo Marcus (1901-1990) - foto NIW

Leo Marcus (1901-1990) –
foto NIW

In 1957 opende Marcus een geheel koosjere slagerij in Amsterdam. De slagerij in Zwolle werd gesloten, en nadien werden de broodjeswinkels in Rotterdam en Den Haag verkocht. De broodjeszaken bleven evenwel tot omstreeks 1990 de naam Marcus voeren.
In 1981 trok, de toen tachtigjarige, Leo zich terug uit zaken, en verkocht de laatste Marcus-zaak in Amsterdam. Hij emigreerde in 1988 naar Israël. Leo Marcus overleed in 1990.

Suikerzakjes van broodjeszaak 'Marcus' - collectie familie Van den Hoek

Suikerzakjes van broodjeszaak ‘Marcus’ – particuliere collectie

 

De kracht van de familie Marcus
In een interview in het NIW vertelde de inmiddels bejaarde Leo Marcus in 1984: ‘De kracht van de Marcussen, het succes van hun onderneming in de eerste plaats werd bepaald door de kwaliteit van het vlees. Er werd veel gerommeld met kasjroet. Niet alles wat als koosjer werd verkocht, was dat ook werkelijk. Bij Marcus kwam dat echter nooit voor. Dat wisten de mensen.’

Met dank aan Wolf van den Hoek. Samen met zijn moeder kwam hij vroeger vaak in de zaak van Marcus in de Wagenstraat. Hij heeft veel informatie voor dit verhaal aangedragen.

Verder lezen
Judith Nelemans, ‘Bent u Marcus van de worst. De geschiedenis van 200 jaar kosjer slagersvakmanschap’, in: Nieuw Israelietiesch Weekblad (4-10-1985) p. 8.