Foto Hijmans – HAFO in Den Haag

FacebooktwitterredditpinterestlinkedinmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Winkel van J.B. Hijmans in de Wagenstraat 67 - fotocollectie Haags Gemeentearchief

Winkel van J.B. Hijmans in de Wagenstraat 67 –
fotocollectie Haags Gemeentearchief

Honderd jaar geleden startte Jacob Bernard Hijmans een fotobedrijf in de Wagenstraat. Omstreeks 1935 werd de nam van de winkel gewijzigd in HAFO. Tot op heden is een fotozaak met deze naam in de Wagenstraat te vinden.

Fotopionier J.B. Hijmans
Het was augustus 1916, toen de nog jonge ondernemer Jacob Bernard Hijmans, op een bovenverdieping aan een zijstraat van de Wagenstraat in Den Haag zijn fotobedrijf begon. Hij stamde af van een rasechte Haagse familie. Zijn betovergrootvader Coenraad Hijmans was koopman en in 1760 in Den Haag geboren. Vier generaties en 150 jaar later was de Joodse familie stevig verankerd in Den Haag en ging Jacob Bernard Hijmans als fotograaf de kost verdienen. De zaken liepen al snel zo goed dat hij in ‘de Buurt’, de Joodse buurt van Den Haag, aan het Spui 176 een winkel kon openen. In 1918 kocht Hijmans een pand aan de Wagenstraat 67. Samen met zijn tien jaar jongere broer Izaak, lukte het Jacob Bernard om Hijmans Fotohandel verder uit te breiden. Jacob Bernard Hijmans fotografeerde veel. Zijn foto’s geven een fraai tijdsbeeld van de gewone Hagenaar van voor de Tweede Wereldoorlog. Hun fotowerk heeft doorgaans sociaal-maatschappelijk thema’s, zo legden zij een tijdsbeeld van ‘de gewone man’ uit de twintigste eeuw vast. Maar ook tramlijn 8 op de hoek van de Gedempte Gracht en de Wagenstraat vereeuwigde Hijmans met zijn fotocamera.

Tram 8 passeert de winkel van Hijmans in de Wagenstraat - fotograaf J.B. Hijmans

Tram 8 passeert de winkel van Hijmans in de Wagenstraat –
fotograaf J.B. Hijmans

Enkele tientallen foto’s uit het oeuvre van deze fotopionier zijn via de beeldbank van het Haags gemeentearchief te zien: www.haagsebeeldbank.nl

Hijmans-filiaal in Nederlands-Indië
De firma Hijmans volgde de fotografische ontwikkelingen op de voet: in de winkel kwam Kodak met de kleine compacte Brownie box van Kodak en van Agfa de Agfa Clack.
Er kwam ook een Hijmans-filiaal in Nederlands-Indië. Maurits Hijmans, de broer van Jacob Bernard en Izaak, had daar al een kunsthandel. Hij was medeverantwoordelijk voor de fotozaak overzee in Soerabaja op het eiland Java.

HAFO
In de jaren dertig veranderde de naam van Fotobedrijf Hijmans in HAFO (Haagse Fotohandel). Jacob Bernard deed in deze tijd een stapje terug en droeg de leiding van zijn bedrijf over aan zijn bedrijfsleider de heer van Dijk.

Desastreuze oorlogsjaren
De oorlogsjaren verliepen ook voor de Joodse familie Hijmans desastreus.
Op 1 april 1943 nam de Duitse bezetter de zaak over en plaatste bij de groothandel van Hijmans in de Muzenstraat 37 Erwin Oestriech, als de zogenaamde ‘Verwalter’, de waarnemer namens de Duitse bezetter. Deze Oestriech, die zichzelf als ‘Reichsdeutscher’ aanduidde was ook ‘zaakwaarnemer’ voor HAFO in de Wagenstraat 67 en jarenlang op de boekhoudafdeling bij de firma Afga in Arnhem als spion werkzaam geweest.
Het merendeel van de familie Hijmans werd slachtoffer van de Jodenvervolging. Jacob Bernard Hijmans overleed op 7 januari 1945 in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Slechts weinig leden van de familie Hijmans, waaronder Maria (Mietje), de weduwe van Jacob Bernard, en haar dochter hebben de oorlog overleefd. Zij waren onderduikers.

Opbouw van HAFO na de oorlog
Na de Tweede Wereldoorlog besloot Maria Hijmans, de weduwe van Jacob Bernard Hijmans, het fotobedrijf samen met bedrijfsleider Van Dijk opnieuw op te bouwen. Onder de leiding van Van Dijk maakt het fotobedrijf een aanzienlijke groei mee. Mensen raakten steeds meer geïnteresseerd in fotografie. Vele zolderkamers en kelderruimtes gingen dienst doen als doka voor de ontwikkeling van foto’s en films. HAFO organiseerde in de jaren vijftig en zestig veel fototentoonstellingen, cursussen en filmprojectieavonden. In Den Haag kwamen nieuwe HAFO-winkels aan de Fahrenheitstraat 555, de Laan van Nieuw Nieuw Oost-Indië 111 en de Badhuistraat 89-91.

Advertentie van Hijmans groothandel in de Muzenstraat in 1947

Advertentie van Hijmans Foto- en Kinogroothandel in de Muzenstraat 37 in 1947

Izaak Hijmans zette na de oorlog het fotobedrijf Hijmans Foto en Kino groothandel aan de Muzenstraat 37 in Den Haag voort.

Maria Hijmans draagt de winkel over
In 1974 droeg Maria Hijmans de fotozaak aan de Wagenstraat over aan Ron Straathof. Twee jaar later kocht hij van haar het naastgelegen pand, waarin de sigarenzaak van Weinthal & Co. was gevestigd. Beide oude panden werden gesloopt om in 1980 plaats te maken voor nieuwbouw. In 1998 nam Albert van der Meulen, de schoonzoon van Ron Straathof die al vele jaren werkzaam was bij HAFO, het bedrijf als eigenaar over.
De winkel aan de Wagenstraat draagt nog steeds de naam HAFO.

Door Idsard Bosman

Verder lezen
Idsard Bosman, ‘HAFO: honderd jaar fotografische herinneringen’, in: Den Haag Centraal, (7 juli 2016)

Sjaak Boone, Hafo, een eeuw Haagse Fotohandel. De geschiedenis van de familie Hijmans en haar ondernemingen’, in: Jaarboek 2016 van de Geschiedkundige Vereniging Die Haghe, pp. 97-123