Inleiding
John Dunkelgrün deed onderzoek naar de geschiedenis van zijn familie: de Dunkelgrüns uit Polen en de Kulcsárs uit Hongarije. In april verschijnt zijn boek Waarheen moet ik gaan. Familie-epos over de omzwervingen van een Pools-Joodse en een Hongaars-Joodse familie op de vlucht.
De Dunkelgrüns kwamen uit Warschau en Lodz. Polen was voor de Eerste Wereldoorlog nog een Russische provincie. Direct na de Eerste Wereldoorlog toen Jopi (Josef Utchok) Dunkelgrün, de vader van de auteur, een jaar of tien was, vluchtte hij met zijn familie naar Duitsland. Deze Joodse familie wilde de onzekerheid en vooral de pogroms achter zich laten.
De familie van zijn moeder Bory (Boriska) Kulscár was afkomstig uit een dorpje in het oosten van Hongarije, niet ver van de stad Debreçen.
Omzwervingen van twee Joodse families
Op basis van getuigenissen en omvangrijk familieonderzoek heeft John Dunkelgrün de reizen van voorouders opgetekend, voordat zij zich voor de Tweede Wereldoorlog in Den Haag vestigden. Uitgebreid beschrijft hij de avontuurlijke jeugd van zijn vader Jopi Dunkelgrün en de omzwervingen van zijn grootvader Kulscár. In het vooroorlogse Den Haag ontmoetten zijn ouders elkaar en trouwden in 1941.
Jopi Dunkelgrün, omstreeks 1935 –
collectie John Dunkelgrün
Marton Kulcsàr, Karlsbad 1935 –
collectie John Dunkelgrün
Omzwervingen van Jopi Dunkelgrün
In het eerste deel van het boek beschrijft Dunkelgrün de familie van zijn vader, de migratie van de familieleden van Polen naar Duitsland en daarna naar Nederland. Vooral de omzwervingen van zijn vader staan centraal: zijn verblijf in Palestina, in België en tenslotte zijn komst naar Nederland. Het deel eindigt in 1941 toen Jopi Dunkelgrün via een huwelijksmakelaarster zijn echtgenote Bory Kulscár ontmoette.
De familie Kulscár
Het tweede deel vertelt over de familie Kulscár en de migratie van deze Hongaarse Joden naar Nederland. Ook in dit deel staat een avontuurlijke man centraal, namelijk Marton Kulscár, de grootvader van John Dunkelgrün. Hij wilde, voordat hij zich in Den Haag vestigde, naar de Verenigde Staten emigreren, maar keerde terug naar Europa
en kwam uiteindelijk in Den Haag in de Cornelis Jolstraat en daarna in de Nassau Odijckstraat terecht. Aan het Noordeinde 11 wist hij bloeiende speciaalzaak in Perzische tapijten op te bouwen.
Affiche van de speciaalzaak in Perzische tapijten van Marton Kulscár aan het Noordeinde 11 in Den Haag –
collectie Haags Gemeentearchief
Tweede Wereldoorlog
In de laatste twee delen van het boek staat het huwelijk van Jopi Dunkelgrün en Bory Dunkelgrün-Kulscár centraal. De anti-Joodse maatregelen dwongen de familieleden in 1942 te vluchten. Het echtpaar kwam terecht in Zwitserland waar de auteur wordt geboren. Zij maakten kennis met vele harde gevangenkampen, zeg maar gewoon concentratiekampen in Vichy Frankrijk en Zwitserland.
Een aangrijpende familiegeschiedenis
De geschiedenis van de families Dunkelgrün en Kulscár is aangrijpend. Mensen uit verschillende Europese landen, die in Den Haag dachten een veilige woonplaats te vinden en een bestaan wisten op te bouwen. De Duitse bezetter die op grove wijze dat bestaan en de levens van velen wist te vernietigen.
Na de oorlog keerden Jopi en Bory Dunkelgrun-Kulscár terug naar Den Haag en konden daar opnieuw een bestaan opbouwen.
Bestellen van het boek
John Dunkelgrün, Waarheen moet ik gaan. Familie-epos over de omzwervingen van een Pools-Joodse en een Hongaars-Joodse familie op de vlucht (uitgeverij Gibbon books)
https://amphorabooks.nl/product-category/john-dunkelgrun/
