In een woonhuis aan de Haagse Denneweg trof historicus Hans Pols een koffer aan met foto’s, correspondentie en andere papieren afkomstig van Ies Bachrach (1914-2000). De documenten dateren uit de periode september 1942 tot en met 1945 en beschrijven de vlucht van de Joodse Bachrach uit bezet Nederland en de tijd dat hij als vluchteling in Zwitserland verbleef.
De eerste Etam-winkels in Nederland werden in 1923 geopend. De Joodse ondernemer Julius Korijn (Amsterdam, 1882-Auschwitz, 1942) verwierf op 14 maart 1923 de rechten om de merknaam te voeren en de producten van Etam te gaan verkopen.
Na de Nederlandse capitulatie op 14 mei 1940 probeerden veel Joodse gezinnen op het allerlaatste moment via de haven van Scheveningen te ontkomen naar Engeland. Vissers wilden niet uitvaren. Vier studenten, die zich wilden aansluiten bij het Britse leger, weten de reddingsboot Zeemanshoop te stelen. Ook anderen wilden mee. Met meer dan veertig personen, de meeste Joden, verlieten die dag om negen uur ’s avonds de Scheveningse haven.
De NIG Den Haag toonde op 9 juli aan vertegenwoordigers van de Haagse gemeente, de provinciale en de landelijke overheid het nieuwe CHAJ – Centrum voor Haagse Jiddisjkeit, het centrum ‘waar het verleden tot leven komt in het heden’. Het Haags Gemeentearchief is betrokken bij de permanente historische tentoonstelling in het centrum.
De Haagse schilders Salomon, Mauritz en Elchanon Verveer waren de eerste zeer succesvolle Joodse kunstenaars in Nederland. Zelfs leden van het Koninklijk Huis behoorden tot hun klantenkring.
De IJzergieterij en –pletterij Enthoven is sinds 1905 uit Den Haag verdwenen, maar de naam is in de stad nog altijd een begrip. Vele leden van de ondernemende Joodse familie Enthoven zijn in de negentiende eeuw in Den Haag bij deze fabriek betrokken geweest.
De bekendste Joodse krant in Den Haag was Ha’amoed – de Vuurzuil. Tussen 1931 en 1940 werd dit blad bij vele Joodse huishoudens in Den Haag bezorgd. Een belangrijk informatiebron voor de geschiedenis van vooroorlogs Joods Den Haag is het blad Ha’amoed – de Vuurzuil, dat in de jaren dertig van de vorige eeuw iedere twee weken verscheen.
In de jaren dertig van de vorige eeuw waren de nieuwe Milkbars razend populair. Nicolette Faber-Wittenberg van het Haags Gemeentearchief deed onderzoek naar de eerste Milkbar in Nederland. Dit was Tocci’s Milkbar aan de Hofsingel van de Joodse Salomon Jacob Tokkie, die zich Harri Tocci liet noemen.
De sluiting op 2 april 1993 van de winkel in kosjere levensmiddel van Mouwes gaf aan velen het gevoel dat hiermee het laatste stukje van de oude Joodse ‘Buurt’ van Den Haag was verdwenen. Het winkeltje op de hoek van de Gedempte Gracht en de Bezemstraat was een begrip voor Joodse en niet-Joodse Hagenaars.
Het antiquariaat van Jozef Blok (1832-1905) was een begrip in negentiende-eeuws Den Haag. Hij stond bekend als de ‘open-lucht-bibliothecaris van het Binnenhof’.
De Joodse inwoners van Den Haag hadden in de zeventiende en achttiende eeuw meer mogelijkheden om toe te treden tot gilden dan in andere steden.
Op 29 september 2013 vond in het kader van de European Day of Jewish Culture de Dag van de Joodse Cultuur in Den Haag plaats. De speciaal voor deze dag uitgebracht brochure ‘Joods Erfgoed Den Haag’ voerde wandelaars onder andere langs het winkelpand van het voormalige Modehuis Gerzon in de Venestraat.
Aan de Harstenhoekweg in Scheveningen woonden omstreeks 1935 enige tientallen Joodse families. In 2003 trof de eigenaar van het woonhuis aan de Harstenhoekweg 111 in de kelder onder zijn woning tijdens verbouwingswerkzaamheden enige honderden documenten aan van drie Joodse families. Voordat de gezinsleden van deze families waren ondergedoken of gedeporteerd, hadden zij in de kelderruimte van het pand aan de Harstenhoekweg de documenten proberen in veiligheid te brengen.
Joodse handelsreizigers, migranten, toeristen, pensiongasten of andere passanten wilden tijdens hun reizen verblijven in hotels, waar men zeker was dat het logement onder rabbinaal toezicht stond en het voedsel koosjer was. Wanneer je de vooroorlogse advertenties in het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) bekijkt, zie je dat er een heel netwerk van Joodse hotels in Nederland, België en Duitsland bestond. Hotel Kiek op de hoek van de Bierkade was één van de koosjere hotels in Den Haag.
Jacques Levi Lassen (1884-1962) was een succesvolle Joodse zakenman, die de grondslag heeft gelegd voor de naoorlogse opbouw van de voormalige Joodse buurt achter het Spui.
Simon Philip Goudsmit opende samen met Abraham Salomon Polak in 1870 een kleine fourniturenwinkel onder de naam Polak en Goudsmit aan de Amsterdamse Nieuwendijk 132. Als Goudsmit in 1889 sterft, neemt zijn voortvarende neef Arthur Isaac (1866-1932) het roer over. In 1892 kreeg de winkel de naam ‘Magazijn de Bijenkorf’.
Het echtpaar Cohen-Wittgenstein opende in 1895 in Den Haag Maison de Bonneterie. Het huidige chique modewarenhuis aan de Gravenstraat dateert uit 1913.
In Scheveningen woonde tussen de twee wereldoorlogen een grote gemeenschap van Joden uit Oost-Europa. Velen van hen waren door de Russische pogroms en voor de dreiging en de gevaren van de Eerste Wereldoorlog naar Nederland gevlucht. Zij hadden sedert 1922 synagogen en er waren veel winkels met Joodse eigenaren. In de jaren 1930 kwamen daar Duitse en Oostenrijkse vluchtelingen voor Nazi-Duitsland bij. Maar al snel na de bezetting moesten Joden het kustgebied verlaten.
Omstreeks 1675 verhuisden verschillende vermogende Sefardische families uit Amsterdam naar Den Haag, om hun zakelijke banden met het landsbestuur in Den Haag beter te onderhouden. Zij vestigden zich in de omgeving van het Binnenhof, o.a. aan het fraaie Voorhout.
